Al vanaf de geboorte leren kinderen van het gedrag van de mensen om hen heen. “Wat absoluut vooropstaat bij dit onderwerp is hoe ouders met elkaar omgaan op emotioneel vlak”, zegt Joline Martens. “Als er sprake is van huiselijk geweld, geschreeuw of vervelende opmerkingen, nemen kinderen dat over. Dat kan op latere leeftijd leiden tot grensoverschrijdend gedrag."

René Haring weet hier alles van. Hij werd als kind door zijn ouders mishandeld. “Ik hoorde vaak dat ik niet goed genoeg was en ik werd geslagen. Daardoor dacht ik dat het normaal is om iemand te mishandelen als je iets wil bereiken." Hij was jarenlang agressief naar zijn partners en kinderen. Pas op zijn vijftigste kwam de ommekeer: hij zocht hulp, kwam tot inkeer en richtte het bedrijf 'Agressie, en daarna?' op. Daar begeleidt hij mensen die net als hij geweld hebben gebruikt of gebruiken.

Hij ziet dat jongens soms al op jonge leeftijd meekrijgen dat geweld normaal is. "Als een jongen op school wordt geslagen, zeggen sommige ouders: 'Dan sla je terug'. Zo leer je problemen met geweld op te lossen, niet door te praten."

Beluister hieronder de podcast 'Ik sla mijn vrouw' die Omroep Brabant in 2019 maakte met ervaringsdeskundige René Haring.

Hoe kan het anders? De leeftijdsfase van 0 tot en met 8 jaar is volgens orthopedagoog Martens cruciaal. "Kinderen nemen alles wat ze zien en horen in zich op. Je kind is een spiegel van hoe jij omgaat met anderen. Laat dus als vader aan je zoon zien hoe je respectvol met vrouwen omgaat, want jij bent zijn voorbeeld."

Kinderen kennen nog geen empathie. "Iets wat je zoon of dochter als grapje bedoelt, kan voor de ander anders overkomen. Dat beseffen ze nog niet. Ze leren dat niet uit zichzelf, daar moet een volwassene ze op wijzen. Maak als ouder dus duidelijk dat je oog hebt voor de ander: vindt iemand dit wel leuk of fijn?"

Het doorbreken van het stereotype beeld van mannelijkheid is volgens Martens ook een belangrijk punt. "We gaan al aan het begin van de opvoeding anders om met jongens dan met meisjes", zegt ze. "We projecteren genderrollen op hen: jongens zijn sterk en hoeven niet te huilen. Moedig kwetsbaarheid juist aan bij je zoon, laat zien dat gevoelens hebben oké is en complimenteer zorgzaam gedrag."

Als kinderen in hun tienerjaren komen, ben je als ouder vooral aan het herhalen en bijsturen. "Vanaf ongeveer 16 jaar is het belangrijk om open, gelijkwaardige gesprekken met elkaar te voeren", zegt Martens. "Bespreek met je zoon wat acceptabel is en wat niet. Hoe gaat zijn vriendengroep om met grensoverschrijdend gedrag? Spreek je een ander er wel eens op aan? Vaak zien of horen mannen dingen die niet oké zijn, maar zien ze het niet als hun verantwoordelijkheid om in te grijpen. Het zou al vanaf de basisschoolleeftijd aangeleerd moeten worden dat je dat wél moet doen."

Haring is het daar mee eens. "We moeten elkaar als mannen aanspreken op ons gedrag. In een vriendengroep, in de kantine van de voetbalclub. Zeg gewoon eens: 'Die grap, daar kan ik niet om lachen'. Zo creëer je meer bewustzijn." Volgens hem is dat hard nodig.

Haring: "Veel mannen durven nu niet op te staan als er zich een situatie voordoet omdat je iemand moet confronteren. Er is een kans dat je te horen krijgt: 'Waar bemoei je je mee?' Ik denk dat iedere man wel een keer gefloten of iets geroepen heeft, maar dat we er uit schaamte niet voor uitkomen. We ontkennen met z’n allen liever dat we onderdeel zijn van het probleem. Dat moet veranderen."

En die verandering begint dus bij elkaar aanspreken op gedrag. "We moeten niet alleen naar het topje van de ijsberg kijken, maar juist naar wat er onder water zit. Daar is het probleem nog veel groter. Zo was het bij mij ook: het begint met woorden. Dan volgt een duw. Tot het echt mishandeling wordt."

Het bespreekbaar maken van dit probleem stopt niet bij ouders en familie. Ook daarbuiten liggen mogelijkheden. "Ik vind dat de verantwoordelijkheid voor de opvoeding van kinderen bij ouders ligt", zegt Martens. "Maar ik zou wel graag zien dat scholen meer oog hebben voor de sociale en emotionele ontwikkeling van kinderen. Ik vind het een gemis dat scholen vooral aandacht besteden aan vakken als topografie en rekenen en niet aan de ontwikkeling van kinderen op emotioneel vlak. Zeker voor kinderen die dit niet of onvoldoende meekrijgen van hun ouders."

Volgens Haring spelen ook televisieprogramma’s een grote rol. “Neem het programma Vandaag Inside. Er wordt om alles gelachen, zeker om vrouwen. Ze worden belachelijk gemaakt. Stop daarmee. Haal het voor mijn part van de buis. Nu gaan mannen het normaal vinden."