VERVLOGEN VERLEDEN

Door deze ramp heeft Brabant nooit een kerncentrale gekregen

Vandaag om 08:30 • Aangepast vandaag om 11:53
nl
Een kerncentrale in Brabant. De discussie daarover is de afgelopen jaren regelmatig gevoerd. Maar dit is zeker niet de eerste keer dat hierover wordt gesproken. Sterker nog: halverwege de jaren tachtig waren er serieuze plannen voor twee nucleaire reactoren en zelfs een opslagplek voor kernafval in Moerdijk. Felle protesten braken uit, maar die maakten weinig indruk op de politiek. Alles wordt anders als in de Sovjet-Unie na een enorme ontploffing een radioactieve wolk over Europa waait.
Profielfoto van Henk van Ingen
Geschreven door

Ergens halverwege 1984 laat commissaris van de Koningin Dries van Agt op het provinciehuis een bom ontploffen. Brabant moet aan de kernenergie en snel. De voormalig minister-president van ons land is een jaar eerder benoemd, maar laat direct zien dat hij werk wil maken van zijn nieuwe baan in Brabant.

De plek waar de kerncentrales moeten komen, is snel duidelijk: Moerdijk. Waarom? Simpel, dat zou "de provincie Noord-Brabant in een klap verlossen van de enorme financiële problemen die op de zaak Moerdijk rusten", aldus Van Agt in NRC Handelsblad.

Eind jaren zestig is met zand uit de Biesbosch een nieuw industrieterrein aangelegd tussen Moerdijk en Klundert. Dat maakt de komst van Shell mogelijk. Maar voor de rest van het gebied is weinig belangstelling, ook door de economische crisis en de grote werkloosheid die heersen.

Daardoor liggen grote stukken grond er verlaten bij en is er een enorm financieel tekort ontstaan. Van Agt wil dat probleem zo snel mogelijk oplossen en ziet in de komst van de kerncentrales de oplossing.

Commissaris van de Koningin Dries van Agt (foto: ANP).
Commissaris van de Koningin Dries van Agt (foto: ANP).

De CDA'er krijgt steun van de Brabantse politiek, Provinciale Staten stemmen in met de plannen. Dat is geen verrassing, want pakweg de helft van alle Statenleden zijn christendemocraten. Zelfs als later blijkt dat Van Agt al eerder achter hun rug om een deal heeft gesloten met Den Haag en stroomproducent PNEM.

Het Rijk maakt in ruil voor de kerncentrales 75 miljoen gulden (34 miljoen euro) over om de financiële tekorten op het industriegebied op te lossen en neemt ook nog de nodige braakliggende industriegronden over. "Ik ging naar mijn oude vriendjes om wat centjes in de hoeken van het budget te vinden. Dat kon natuurlijk, dus ik zei: ‘laten we dat dan maar doen ook'", zo blikt hij daar later op terug.

Inwoners van Moerdijk komen in verzet, geholpen door landelijke protestbewegingen die al jarenlang strijden tegen kernenergie en kernraketten. En die gaan bepaald niet zachtzinnig te werk.

Activisten van de zogeheten Basisgroepen tegen Kerngeweld en Militarisme regelen een vrachtwagen vol afval en kieperen die op 19 april 1985 leeg op het plein voor het provinciehuis.

Exact twee maanden later herhalen ze hun stunt en storten de tuin van Van Agt's ambtswoning op het landgoed ‘De Beukenhorst’ vol huisvuil. Agenten zeggen dat de gemeentelijke vuilophaaldienst wordt ingeschakeld om de zooi op te ruimen. Twee dagen later verzamelen zich zo'n honderd mensen bij het provinciehuis en bieden een petitie aan tegen de plannen.

Poster van de actie tegen de komst van kerncentrales in Moerdijk.
Poster van de actie tegen de komst van kerncentrales in Moerdijk.

Het blijken allemaal opwarmertjes voor de grote finale, die begin oktober 1985 plaatsvindt. Zo'n zevenhonderd mensen verzamelen zich op het station Lage Zwaluwe voor een meerdaags protest. Ze bezetten een deel van industrieterrein Moerdijk en bouwen daar een actiekamp. De politie neemt de actie bloedserieus, maakt foto's en filmopnames van de activisten en noteert kentekens van auto's die het terrein oprijden.

Op zondag 6 oktober versieren demonstranten de Moerdijkbrug. Ze proberen de brug in beide kanten te blokkeren, maar de enorme politiemacht voorkomt dat. Dan trekken ze tergend langzaam in een stoet met busjes en auto's over de 'Moerdijk' en weten ze alsnog een flinke file te veroorzaken.

De acties helpen geen snars. De plannen worden niet gewijzigd. Maar alles verandert als op 26 april 1986 een reactor van de kerncentrale van Tsjernobyl in de Sovjet-Unie (in het huidige Oekraïne) ontploft en in brand vliegt.

De directe omgeving wordt zwaar vervuild met nucleaire straling en onbewoonbaar. Bovendien zijn de gevolgen in heel Europa groot doordat er een radioactieve wolk over het continent trekt. Die enorme ramp wijst iedereen op de gevaren van kernenergie en zet uiteindelijk een streep door de komst van de kerncentrales naar Moerdijk.

De ontplofte kerncentrale in Tsjernobyl nadat die een beschermende laag heef gekregen (foto: ANP).
De ontplofte kerncentrale in Tsjernobyl nadat die een beschermende laag heef gekregen (foto: ANP).

Vervlogen Verleden

Vervlogen Verleden is een wekelijkse rubriek over leuke, opmerkelijke of grappige weetjes uit het rijke Brabantse verleden. Heb je een tip, mail dan naar: [email protected].

Wachten op privacy instellingen...

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!