De basis voor deze situatie werd in de twaalfde eeuw gelegd. “De aanleiding was een conflict tussen een graaf en een hertog over het landgoed Breda", legt Herman Janssen, voorzitter van de lokale Heemkundekring, uit. Beide mannen wilden hun grondgebied uitbreiden en hadden hun oog laten vallen op Breda.

Godfried II van Schoten, heer van Breda, zag de bui al hangen en besloot om afspraken te maken met één van de twee mannen. “Hij koos voor de hertog en gaf hem in 1198 het eigendomsrecht over Breda. Het landgoed kreeg de heer van Breda vervolgens als leengebied terug. Ook ontving hij ter compensatie verschillende stukken woeste grond, onder andere in Baarle.”

Sommige stukken land bleven wel ‘onder de hertog’, zodat hij belasting kon blijven innen over de grond, terwijl de onbewoonde stukken ‘onder de heer van Breda’ vielen. Bepaalde stukken land bleven bovendien 'onder de hertog' omdat hij oud-soldaten stukken land in Baarle in bruikleen had gegeven. "Met als doel dat zij het land zouden bewaken. Zo stelden zij zijn territorium voor hem veilig”, legt Janssen uit.

Het gevolg van dit alles was dat het gebied van Baarle versnipperd raakte en dat eeuwenlang bleef. Bij de Vrede van Münster in 1648 kregen de zogenoemde enclaves zelfs voor het eerst een internationale status. "Ook kwam er toen een grens tussen de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden die dwars door het land van de hertog liep. Baarle-Hertog kwam hierdoor onder Spaans bestuur te staan en Baarle-Nassau werd onderdeel van wat we nu Nederland noemen."

Pas in 1830, na de onafhankelijkheidsstrijd van België, werd er een officiële Nederlands-Belgische grens vastgesteld. "Het was alleen onmogelijk om één grenslijn in het versnipperde gebied vast te stellen, omdat het Nederlandse en Belgische land door elkaar heen lopen", vertelt Janssen. Met als resultaat een unieke situatie. Er zijn in het dorp 170 bouwwerken waar de internationale grens doorheen loopt. Daarvan zijn er 90 woonhuizen, zoals bij Dré Mathijssen.

"Afhankelijk van waar de voordeur zit in een huis, valt het onder Baarle-Nassau of Baarle-Hertog en staat het dus in Nederland of in België", legt Janssen uit. "Maar bij grensopmetingen in 1995 werd duidelijk dat niet alle grenzen daar lagen waar iedereen dacht. De voordeur van een Belgisch huishouden stond hierdoor bijvoorbeeld ineens in Nederland. De voordeur werd verplaatst, waardoor het huis tóch op Belgische grond kwam te staan."

Janssen legt uit dat dit tegenwoordig niet zomaar meer kan. "Vandaag de dag heb je een bouwvergunning nodig om de voordeur te verplaatsen." Die krijg je in het Nederlandse Baarle-Nassau niet, maar in het Belgische Baarle-Hertog soms wel. "De situatie in Baarle is ingewikkeld, maar vooral heel bijzonder", besluit Janssen. "Dit vind je nergens anders op de wereld."