Ieder weekend is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister de podcast hier:

Libel landde in een tuin, welke is het?

Iemand uit Waalwijk zag een prachtige libel en zette die op de foto. De vraag is natuurlijk om welke libel gaat het. Volgens mij is dit de steenrode heidelibel, maar dan een vrouwtje. Hoe het mannetje eruit ziet, zie je op de foto hieronder.

Steenrode heidelibellen zijn net als de bloedrode heidelibel en de zwarte heidelibel echte libellen uit de familie van de korenbouten. Deze libellensoorten zijn in het algemeen robuust gebouwde libellen met een breed en plat achterlijf, waardoor ze zeer wendbaar zijn tijdens het vliegen. Als ze niet rondvliegen, zie je korenbouten gebruik maken van zitposten op de grond of bovenin plantenstengels. Steenrode heidelibellen hebben zwarte poten met gele strepen. De eitjes worden na de paring vliegend in tandempositie door wippende onderlijfbewegingen in het water afgezet. Daar overwintert deze soort. Na de winter gaan de larven op jacht tussen de waterplanten. Dit doen ze meestal in en op een modderige bodem. Op hun menu staan kleine ongewervelden, vooral muggenlarven. Het uitsluipen van de steenrode heidelibellen gebeurt meestal tussen begin juni en eind september.

Hoe is de Mexicaanse zwartsteel hier in Nederland gekomen?

Bert Goossens zag een Mexicaanse zwartsteel. Hij vraagt zich af hoe die hier is terechtgekomen. Mexicaanse zwartstelen zijn vliesvleugelige insecten, die thuishoren bij de familie van de langsteelgraafwespen. Ze kwamen hier oorspronkelijk niet voor. Hier was wel al heel lang een familielid aanwezig van deze soort, namelijk de grote rupsendoder.

Mexicaanse zwartstelen zijn een tiental jaren geleden 'per ongeluk' ingevoerd in het Middellandse Zeegebied vanuit Midden-Amerika. Van hieruit zijn ze met een opmars begonnen richting Nederland. De eerste Mexicaanse zwartsteel is in 2010 in Sint-Michielsgestel gevonden. Inmiddels hebben ze zich definitief gevestigd in Nederland als invasieve exoten. Mexicaanse zwartstelen zijn dus net zoals hun soortgenoot de grote rupsendoder parasitaire wespen, die vooral op zoek zijn naar zuidelijke boomsprinkhanen.

Eenmaal prooidieren gevonden steken ze ze die. Die prooien gaan hier niet van dood maar worden dan verlamd. Vaak worden de lange antennes van die boomsprinkhanen vervolgens afgebeten, want die zijn erg lastig bij het ingraven van de sprinkhanen. Vliegend brengen ze de zuidelijke boomsprinkhanen vervolgens naar een nestplek en graven daar een gang. Later eten de larven van deze soort de nog levende maar verlamde sprinkhanen op. Wil je hier meer over lezen, dat kan via deze link.

Gevonden in de Oisterwijkse bossen, is het de bloedweizwam?

De moeder van Jesca Smulders zag op een eikenboom de hoed van een zwam. Ze zijn benieuwd of dit de bloedweizwam is. Volgens mij is het iets anders maar wel heel fraais: een biefstukzwam. Deze zwammen horen thuis bij de orde van de schimmels. Biefstukzwammen hebben waaiervormige hoeden en aan de boom zitten smalle aanhechtingspunten.

Bij de biefstukzwam van Jesca is er iets niet helemaal goed gegaan. Dit kan verschillende oorzaken hebben.

Je komt deze hoeden/vruchtlichamen van de biefstukzwam enkel in de herfst tegen, het is een echte herfstzwam. Ze groeien graag op verwondingen bij levende zomer- en wintereikenbomen, dat zijn zwakke plekken. Het liefst dichtbij de grond. Hoog in een boom zal je ze niet snel vinden. Brabant is ideaal voor biefstukzwammen, want ze groeien vooral op zandgronden. De naam biefstukzwam is meer dan terecht, want het is een goed eetbare zwam en de hoeden lijken ook op rauwe biefstuk. Als je zo’n hoed voelt, lijkt het ook nog eens of je in een biefstuk knijpt. Ook bij het doorsnijden (niet doen!) van de hoed zie je een soort vleesstructuur.

De bloedweizwam waaraan Jesca Smulders en haar moeder dachten, ziet er heel anders uit, zie de foto hierboven. Dit is geen schimmel. Die bloedweizwam, ook wel gewone boomwrat of blote billetjeszwam genoemd, maar een myxomyceet oftewel slijmzwam. Daarnaast is deze myxomyceet een saprofyt (leeft van dood materiaal) die voorkomt op dood hout van loof- en naaldbomen. Wil je meer lezen over de myxomyceet bloedweizwam, zie deze link.

Rubriek mooie foto’s

In de rubriek mooie foto's dit keer een foto die gemaakt is door Bas van Sambeek. Hij legde in Eindhoven een zeldzame zadellibel vast. Er is dus dit jaar weer voortgeplant in Nederland. Er zijn inmiddels verschillende gemeld.

Natuurtip

Zondag 28 september vindt van tien uur 's ochtends tot drie uur 's middags het Vroege Vogel Festival plaats bij Fort Altena in Werkendam. Een prachtige UNESCO werelderfgoedlocatie, beschikbaar gesteld door het Brabants Landschap.

Het festival valt samen met uitreiking van de Natuurboekenprijs 2025. Voor literatuur over natuur zal tijdens het festival dan ook ruimschoots aandacht zijn. Maar dat is niet het enige. Het wordt een dag vol muziek, inspirerende workshops, natuurbeleving, lezingen en cursussen.

Een greep uit de mix van activiteiten
• Een workshop natuurschrijven met Bibi Dumon Tak.

• De grote Natuurquiz onder leiding van Menno Bentveld.

• Een lezing over dinosauriërs door Melanie During.

• Een spoedcursus vogeltrek met verslaggevers Rob Buiter en Gert Elbertsen.

• Een biologische ciderproeverij.

• Een dierenkaraoke.

• Natuurwandelingen met Stichting Brabants Landschap.

• Fervent vogelaar, natuurliefhebber en muzikant Ruben Hein sluit de dag af met een liveoptreden op vleugel.

Het hele programma vind je hier.