Waarom mannen stiekem creepshots maken: 'Je rolt er steeds dieper in'
Smid is hoofd onderzoek bij tbs-kliniek Van der Hoeven in Utrecht. Hier worden mensen met seksueel grensoverschrijdend gedrag behandeld. Volgens Smid hebben zulke 'creepshot-makers' vaak een doodnormale baan, maar zijn het wel mannen met weinig sociale contacten en een 'leeg bestaan': "Als je een leuk gevuld leven hebt en zelfvertrouwen, heb je dit niet nodig."
Opvallend is dat deze mannen niet per se kampen met een psychische stoornis. "Je kan gewoon een beetje eenzaam zijn en te veel tijd online doorbrengen", zegt Smid. "Het begint klein: je kijkt, je vindt het spannend, je gaat beelden delen, je krijgt leuke reacties en dat geeft een goed gevoel."
"Via beelden kun je onbeschaamd kijken."
Wat begint als stiekem online gluren kan snel uitgroeien tot verslaving. "Je kijkt, deelt beelden en je krijgt positieve reacties. Dan koop je een betere camera en rol je er steeds dieper in. Het kan zoveel tijd gaan kosten dat het andere dingen in je leven in de weg gaat zitten."
Smid denkt dat het ook te maken heeft met seksuele frustratie. "Het kijken naar een aantrekkelijk iemand is op zich normaal. In het echt is het onfatsoenlijk om naar borsten en billen te staren, maar via beelden kun je onbeschaamd kijken. Je doet iets wat normaal niet kan." Ook internet speelt een kwalijke rol. Ze noemt het 'een grote verslavingsmachine'. "Voor drank moet je naar de supermarkt, maar beelden zijn online zó te vinden."
"Ze kunnen niet meer stoppen."
De sensatie van het meisje dat ze gespot hebben speelt mee, merkt ze. "Ze denken: kijk eens wat ik gevonden heb. Ik heb die beelden geleverd, dus ze is van mij." De anonimiteit van internet speelt een grote rol in het in stand houden van dit gedrag: "Niemand weet wie je bent."
Hoewel Smid in haar werk nog geen creepshotters heeft behandeld, ziet ze duidelijke overeenkomsten met andere seksuele afwijkingen. "Ze voelen vaak zelf aan dat ze niet op de goede weg zitten, maar kunnen niet meer stoppen." En ze verliezen zichzelf erin. Volgens Smid is bij het bekijken van kinderporno vaak sprake van een vergelijkbare ontwikkeling. "Het begint klein, maar het kan uitgroeien tot iets enorm groots."
Volgens Smid is er wel degelijk hulp mogelijk voor wie merkt dat hij de controle verliest. "Je kunt naar de huisarts of naar de GGZ." Een verslavingskliniek is ook een optie, net als bij gok- of alcoholverslaving. "Het blijft een gedragsverslaving. Je kunt er van afkomen, maar je moet het echt willen."
Zijn er van jou ongewenste beelden gemaakt? Dan kun je dit doen:
- Maak screenshots van de beelden en noteer de link naar de beelden. (Zorg voor direct bewijs van de inhoud, locatie en tijdstip.)
- Het is belangrijk dat je eerst aangifte doet, vóórdat de beelden zijn verwijderd. Het verzoek om verwijdering doe je het best in overleg met de politie. Als de beelden al offline zijn vóór aangifte, kan bewijsmateriaal verloren gaan.
- Je kunt het platform om het IP-adres van de uploader vragen. Een telecomprovider kan daarmee de gegevens van de uploader achterhalen. Dit is relevant voor je aangifte of melding.
- Maak melding bij OffLimits, een organisatie die zich bezighoudt met online grensoverschrijdend gedrag. Zij hebben contacten met platformen als Telegram en kunnen namens jou een verwijderverzoek indienen.
- Eis van de maker of uploader zwart-op-wit dat hij/zij de beelden verwijdert. Zorg dat je bewijs hebt van dit verzoek (bijv. e-mail, chatbericht, screenshot).
- Dien een notice-and-takedown-verzoek in bij het platform of de website. Op sociale media kan dat via een report-knop. Wordt daar niets mee gedaan, dan heb je in ieder geval bewijs voor vervolgstappen.
- Via Telegram of X (voorheen Twitter) kun je nadrukkelijk eisen dat ze herupload voorkomen. Verwijs naar privacy- en strafwetgeving en voeg zoveel mogelijk bewijs toe.
- Als het platform niet reageert of de beelden blijven opduiken, dien dan een klacht in bij toezichthouders. Dat kan bij Autoriteit Persoonsgegevens (AP) voor privacyschending, bij Autoriteit Consument& Markt (ACM) bij schending van online veiligheidsregels. Lever ook hier zo veel mogelijk bewijs aan.
- Via een rechter kun je afdwingen dat de beelden offline worden gehaald én dat de uploader jou een schadevergoeding betaalt.
