Volgens de OFL is de situatie dringend. Nederland moet kunnen omgaan met meer militaire drukte op het spoor, omdat de internationale dreigingen alsmaar toenemen. Maar de huidige infrastructuur schiet tekort. Zonder aanpassingen dreigt een flinke verstoring van het reizigers- en goederenvervoer.

Jarenlang lag de focus bij het spoor vooral op efficiëntie, punctualiteit en kostenbesparing. Alles om het reizigers- en vrachtvervoer soepel te laten verlopen. Maar de grootste uitdagingen liggen inmiddels ergens anders. Niet langer bij storingen of slecht weer, maar bij de stijgende vraag naar militair transport en de risico’s op sabotage.

Grootschalig transport in Brabant
Als NAVO-lidstaat moet Nederland snel grootschalige militaire transporten kunnen uitvoeren. Daarvoor zijn een aantal spoortrajecten aangewezen voor het NAVO-vervoer naar het buitenland: de Betuweroute, het spoor tussen Arnhem en Bad-Bentheim en het traject van Vlissingen naar Venlo, dat dwars door Brabantse binnensteden loopt van Roosendaal, Breda, Tilburg, Eindhoven en Helmond.

Momenteel rijden er mondjesmaat militaire treinen over het spoor, meestal ’s nachts, wanneer het traject vrij is. Maar als de vraag verder toeneemt, is dat niet langer houdbaar. “Eén enkele militaire trein kan het reguliere personen- en goederenvervoer tot drie uur volledig lamleggen”, schrijft de OFL. “Wanneer er meer militaire treinen overdag moeten rijden, komt het civiele spoorvervoer tot stilstand.”

De gevolgen zouden fors zijn: bedrijven krijgen hun grondstoffen niet op tijd en reizigers kunnen niet meer op hun dienstregeling vertrouwen.

Daarnaast zijn er maar weinig plekken in Nederland waar militair materieel veilig in- en uitgeladen kan worden. Omdat die treinen vaak zware, grote vracht meehebben met afwijkende vormen, kunnen de treinen vaak niet hard rijden. Waardoor de vertraging voor passagierstreinen alleen maar toeneemt.

Kwetsbaar voor sabotage
Het spoor is verder ook kwetsbaarder voor cyberaanvallen en sabotage. Zulke dreigingen zijn volgens de makers van het rapport de laatste tijd bittere realiteit geworden.

“Alle kritische infrastructuur is kwetsbaar voor cyber- en fysieke aanvallen”, waarschuwde Mariëlle Stoelinga, hoogleraar risicomanagement en hightechsystemen aan de Universiteit Twente, eerder tegen Omroep Brabant. “We moeten dit echt serieus nemen.”

Vooral de militaire functie maakt het traject dat grote Brabantse steden doorkruist extra gevoelig. En, zo benadrukt ze, geen enkel digitaal systeem is onhackbaar. “Het is niet de vraag óf het gebeurt, maar wanneer en hoe erg het wordt.” Die waarschuwing klinkt ook in het rapport: “Afwachten is geen optie.”

Ook de kwetsbaarheid van infrastructuur rondom het spoor is een punt van zorgen, stelt het OFL. Kritieke punten staan door het hele land verspreid en zijn vaak makkelijk toegankelijk.

Volgens het adviesorgaan moet Nederland zich beter wapenen tegen sabotage en cyberdreigingen. ProRail moet klaarstaan om snel in te grijpen als het misgaat, de beveiliging van het spoor moet omhoog en de capaciteit moet fors worden uitgebreid. Aan dat alles hangt wel een stevig prijskaartje: zo’n zeshonderd miljoen euro is nodig om het spoor in het hele land toekomstbestendig te maken.