"Het is eigenlijk een wens die al heel lang leeft", vertelt Wendy Dujardin, vrijwilliger communicatie en marketing van het Maczek Memorial in Breda. "We zouden het prachtig vinden als alle kameraden hier samen kunnen rusten. Dat de mannen die schouder aan schouder vochten, ook zij aan zij begraven liggen."

Dat klinkt vanzelfsprekend, maar dat is het zeker niet. Lange tijd was daar geen overeenstemming over. In de voormalige dorpen rond Breda, zoals het Ginneken, werden de eigen Poolse graven met trots onderhouden. "Dat is ook begrijpelijk", zegt Wendy. "Die begraafplaatsen zijn ooit ontstaan voordat Breda één gemeente werd en de mensen daar voelden zich verantwoordelijk voor ‘hun’ bevrijders. Dat is iets moois."

Toch groeide de overtuiging dat de soldaten bij elkaar horen. "Binnen Breda is er nu brede overeenstemming", vertelt Wendy. "Iedereen vindt dat er één centraal punt van herdenking zou moeten zijn, het Poolse ereveld aan de Ettensebaan. Een plek waar je de bevrijders kunt eren, samen met generaal Maczek die hier al rust."

"We zullen het moeten accepteren", zegt Merijn Cuber, die jaarlijks meehelpt bij de herdenking bij het Poolse ereveld aan de Vogelenzanglaan in het Ginneken. "Het ligt gevoelig, want voor ons zijn die graven hier een stukje van de wijk, van onze geschiedenis. Ze horen bij ons."

Zelf heeft Merijn er ook een persoonlijke band mee. Zijn beide Poolse opa’s liggen er begraven, vlak bij hun kameraden. "Dat was hun wens om dicht bij hun vrienden begraven te worden. Als je die graven weghaalt, haal je ook een stukje van dat verhaal weg. Daarom vinden veel mensen in het Ginneken: laat ze gewoon liggen, waar ze horen."

Ook de Oorlogsgravenstichting wil de grafrust van de overledenen niet zomaar schenden. Maar een eerste aanzet is inmiddels wel gedaan. Er wordt toestemming gevraagd aan de nabestaanden van de Poolse soldaten die elders liggen. "En dat is een heel lastig proces", legt Dujardin van het Maczek Memorial uit. "Er worden nu briefjes op de graven geplakt met een oproep om contact op te nemen. Maar veel families wonen niet meer in Nederland of weten niet eens dat hun familielid hier begraven ligt."

Tot nu toe loopt het nog niet storm met reacties, maar toch is er de hoop dat er genoeg instemming komt om de herbegrafenis mogelijk te maken. "Het vergt veel tijd, veel overleg en vooral veel respect", benadrukt Wendy. "Iedere stap moet zorgvuldig worden gezet. Het gaat tenslotte om mensen die hun leven gaven voor onze vrijheid."

Voor Breda zou een uitbreiding van het Poolse ereveld meer zijn dan een praktische ingreep. Het zou een symbolische hereniging zijn van mannen die samen vochten en stierven, maar decennialang gescheiden lagen. Wat er met de Poolse graven in de plaatsen rondom Breda gebeurt, is niet duidelijk. "We willen één ankerpunt van herdenking", zegt Wendy. "Eén plek waar je kunt stilstaan bij hun offers, hun moed en de vrijheid die ze ons hebben gebracht."

Ze glimlacht even. "Het is nog niet zover, maar het voelt alsof de seinen eindelijk op groen staan. En dat zou een prachtig eerbetoon zijn. Aan alle Poolse bevrijders van Breda."