“Mensen gaan over het algemeen om met anderen die op hen lijken", zegt Tolsma, socioloog aan de Radboud Universiteit. “Omdat je in je eigen omgeving vooral gelijkgestemden tegenkomt, ontstaat makkelijk het idee dat jouw wereldbeeld door veel meer mensen wordt gedeeld. Als een verkiezingsuitslag dan niet overeenkomt met jouw eigen ideeën, kan dat heel onverwachts zijn."

Tobias Stark, socioloog aan de Universiteit Utrecht, beaamt dat. “We trekken conclusies op basis van onze directe omgeving." De redenering dat je een uitslag niet kan geloven omdat je niemand kent die op de winnende partij heeft gestemd, is volgens Stark dan ook verklaarbaar. "Ook al weten we allemaal heel goed dat er buiten onze kringen mensen zijn die anders denken dan wij", voegt hij toe.

Het wordt een ander verhaal wanneer mensen niet alleen verbaasd zijn, maar ook denken dat er bij de verkiezingen sprake is van doorgestoken kaart, legt Stark uit. Zulke reacties zien de sociologen vooral bij mensen die al een laag vertrouwen hebben in de politiek. "En wanneer de uitslag dan totaal anders is dan je verwacht had, is de stap naar wantrouwen makkelijker gemaakt," vertelt Stark.

Tolsma ziet dat dit soort wantrouwen vaker aan de rechterkant van het politieke spectrum voorkomt. “Daar is over het algemeen het vertrouwen in politieke instituties lager. Maar ik kan me niet voorstellen dat er in Nederland veel mensen zijn die denken dat de uitslagen vervalst zijn", zegt hij. “Het vertrouwen in de democratie is hier nog altijd relatief hoog.”