In Oeteldonk besloot de ministerraad van de Oeteldonkse Club in 1963 eigen emblemen te maken voor de leden. Daarmee was een nieuwe traditie geboren: het versieren van de kiel met emblemen. Iedereen kan ze ontwerpen, maar het jaarembleem prijkt steevast bij iedere trotse Bosschenaar op de kiel.

Het ontwerp wordt gemaakt door feestvierders zelf en gejureerd door de Oeteldonkse Club. Zodra op de laatste carnavalsdag het motto voor het volgende jaar bekendgemaakt wordt, barst de ontwerpstrijd los.

Joery van Zandvoort (37) uit Den Bosch won al meerdere keren, uit ruim vierhonderd inzendingen. Zijn winnende ontwerp uit 2023, met het motto ‘Oeteldonk omèrrumt oe’, liet twee boerkes zien die elkaar omhelzen. “Een ontwerp moet eruit springen en Oeteldonk ademen: saamhorigheid, traditie en vrolijkheid", zegt hij.

En dan verschijnt jouw ontwerp op honderden kielen door de stad. "Dat is echt bizar", lacht Joery. “Het is niet de vraag óf mensen hem kopen, maar wáár op hun kiel ze hem plakken." Ook zijn ontwerp uit 2019 ziet hij nog regelmatig terug. "Die patch gaat erop en niet meer eraf. Dat is een eer."

Ook in Tilburg mogen de Kruiken en Kruikinnen meedenken over dit symbool van trots. Niet een elfkoppige jury (zoals in Oeteldonk) maar de Commissie Protocol van Kruikenstad kiest welk ontwerp de officiële patch van het jaar wordt. Aan het hoofd daarvan staat Dennis Schoormans.

“Eerst wordt het motto gekozen, óók door Kruiken en Kruikinnen", vertelt hij. Dat motto moet passen bij de tijdgeest. Dit jaar is dat: ‘Agge aanders kèkt, ziedet beeter’ — respect tonen voor elkaars mening en dingen vaker door andermans ogen zien.

Zodra het motto bekend is, volgt de ontwerpwedstrijd. Uit zo’n honderd inzendingen kiest de commissie één winnaar die wordt voorgelegd aan het bestuur. "Dat gaat best snel, meestal hebben we zó een top tien," zegt Dennis.

De commissie let erop dat het embleem, dat verschijnt als ketting én als patch, een interactief element bevat. "Vorig jaar was het motto ‘Maawe Meude Mèèrege’. Op de achterkant van het embleem konden mensen hun klaaglijstje schrijven om de volgende dag over te maawe."
Dit jaar won Bibi Nummelin met een bril waardoor je letterlijk anders kunt kijken. "We vinden het leuk als het embleem iets losmaakt," zegt Dennis. “Die klaagzang leverde gesprekken op: mensen vergeleken hun lijstjes, en dat zorgde voor verbinding."

Voor wie zelf mee wil doen aan de ontwerpwedstrijd, heeft hij nog een tip: “Blijf weg van AI. De kracht zit in creativiteit. Een goed embleem moet iets menselijks hebben, iets echt Tilburgs.”

In Breda ontstond het Kielegatse embleem iets later. Amy en Sander uit Breda zijn fervente carnavalsvierders. Onder het genot van een biertje op 11-11 vorig jaar constateerden ze dat de stad échte Bredase emblemen miste. "Den Bosch en Tilburg lopen wat voor”, vertelt Sander. Zo ontstond het bedrijf Kielegat Emblemen.

Ondertussen staan er al zo’n 45 ontwerpen op hun website. "We hebben ook ‘gewone’ emblemen voor iedereen, maar het leukste vinden mensen dat we iconische Bredase dingen maken", zegt Sander. "Denk aan de loempiakraam bij de haven, de Grote Kerk en friet van De Toren. Zo kun je laten zien dat je uit Breda komt, en dat vinden mensen tof.”

Sinds november hebben Amy en Sander, in samenwerking met Stichting Kielegat en InBreda, zelfs een winkel in het centrum. Daar kunnen carnavalsliefhebbers snuffelen tussen de emblemen, en er zijn ook jasjes en officiële Kielegat-sjaals te koop.