"Er hoeft maar één vonk verkeerd te vallen en het gaat mis", zegt inwoner Gianfranco Massoni uit Baarle-Nassau. "Die busjes staan gewoon in de straat, tussen auto’s en voetgangers. Soms met meerdere tegelijk en iedereen loopt er gewoon tussendoor. Dat is levensgevaarlijk."

Veel bewoners zijn bang dat het misgaat. Volgens hen wordt er bij drukte tot tientallen keren per dag vuurwerk vervoerd tussen depots en winkels in het Belgische deel van het dorp, waar vuurwerk het hele jaar verkocht mag worden. Dat gebeurt vaak met (gehuurde) bestelbusjes, waarin geen extra beveiliging is aangebracht.

"Het zijn geen speciaal uitgeruste voertuigen", zegt Natasja van Steenbrugge uit Baarle-Hertog. "Het zijn busjes waar een willekeurige 18-jarige mee mag rijden. En dan liggen er honderden kilo’s vuurwerk in. Het voelt niet veilig. Helemaal niet midden in een woonwijk."

Er bestaan voorschriften voor het lossen van vuurwerk, maar volgens bewoners worden die stelselmatig genegeerd. Zo zou er maar één busje tegelijk mogen worden gelost en moeten winkels tijdens het lossen tijdelijk sluiten om te voorkomen dat klanten ertussen lopen. "Maar dat gebeurt zelden", zegt Gianfranco. "Je ziet er vaak drie busjes tegelijk, met de schuifdeuren open, en ondertussen gaat de verkoop gewoon door. Kinderen, ouders, toeristen: iedereen loopt erlangs. Iedereen ziet dat dit niet klopt."

De burgemeester van Baarle-Hertog, Philip Loots, bevestigt dat de situatie ook hem zorgen baart. "Het klopt dat de regels rond vervoer veel minder duidelijk zijn dan voor opslag", zegt hij. "Opslag gebeurt in bunkers met strikte veiligheidsnormen, maar voor rondrijdende vracht gelden andere en vaak te ruime definities. Dat creëert een grijs gebied.”

Loots zegt dat de gemeente 'handhaving stimuleert', maar dat het ingewikkeld is. "Het is zeer specifieke materie. Een gemiddelde agent kent die wetgeving niet. We dringen aan bij bevoegde diensten om hier scherper op te controleren."

Vuurwerkhandelaar Pieter Loots (geen familie van de burgemeester, red.) wil niets over andere vuurwerkzaken zeggen, maar benadrukt dat hij zich aan de regels van de vergunning houdt en meerdere keren per jaar gecontroleerd wordt. Hij wijst erop dat hij een eigen terrein heeft en eigen transporten uitvoert. "Soms staan er meerdere busjes, maar sommige zijn leeg of zijn net klaar met lossen", zegt Loots. "Als er twee leveringen tegelijk komen, is het toch niet logisch dat één busje op straat moet wachten."

De angst zit vooral in het idee dat het maar één keer fout hoeft te gaan. Bewoners wijzen op incidenten met vuurwerk elders in het land en verwijzen naar onderzoeken die aantonen dat zelfs consumentenvuurwerk tot massa-explosies kan leiden bij verkeerde behandeling. “Dit is geen theoretisch risico,” zegt Natasja. “Wij zien dagelijks rondrijdende mobiele opslagplaatsen door het dorp rijden. En allemaal doen we alsof dat normaal is. Dat is het niet.”

Volgens burgemeester Loots zitten er grote economische belangen achter de vuurwerkhandel. "Er gaat enorm veel geld in om. Dit is een melkkoe en wie eraan verdient, laat die niet zomaar los."

De oproep van de bewoners is helder: handhaaf, controleer en grijp in. "We vragen niet om extreme maatregelen", zegt Gianfranco. "We willen gewoon dat de regels die al bestaan worden nageleefd. Want op het moment dat het misgaat, is iedereen te laat."

Vuurwerkhandelaar Loots vindt het één grote poppenkast: "De burgemeester en Natasja van Steenbrugge zitten samen in dezelfde politieke partij. Met andere woorden: ze spelen dus samen onder één hoedje om zo veel mogelijk commotie omtrent de opslag en verkoop van vuurwerk te maken. Het is zo doorzichtig als iets. Ik ga aan dat circus niet meedoen."

"We zullen onze verantwoordelijkheid nemen waar we dat kunnen", besluit de burgemeester die zelf zegt ook afhankelijk te zijn van de overheid in België en Nederland. "En natuurlijk hopen wij net als iedereen dat het niet misgaat. Maar hopen mag nooit de basis zijn van veiligheid."