VERVLOGEN VERLEDEN

Haat en nijd bij intochten, Sinterklazen met elkaar op de vuist

Vandaag om 10:00
nl
De sinterklaasintocht in Tilburg is een van de oudste intochten van ons land. Dit jaar wordt-ie voor de 125e keer gehouden, al is het onduidelijk of de intochten ook tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn doorgegaan. Tot in de jaren vijftig zijn er zelfs twee in de Kruikenstad, in Noord en Zuid. En die zwarte Pieten en Sint Nicolazen kunnen elkaar niet luchten of zien. Vaak komen ze elkaar tegen bij het spoor dat dwars door de stad loopt en is het ruzie geblazen. Sterker nog, de twee goedheiligmannen schijnen in de jaren dertig zelfs met elkaar op de vuist te zijn gegaan.
Profielfoto van Henk van Ingen
Geschreven door

Het huidige sinterklaasfeest met stoomboot en Piet is begonnen met het prentenboekje 'Sint Nikolaas en zijn knecht', in 1850 geschreven door onderwijzer en volksdichter Jan Schenkman. In 1901 vindt Harmonie Orpheus het hoog tijd dat Tilburg zijn eigen Sint Nicolaasintocht krijgt.

Maar niet zomaar een. Tijdens en in aanloop naar de stoet die door de straten trekt, worden collectes gehouden en kleding, versnaperingen en speelgoed ingezameld. De rijke fabrikanten van de dan goed draaiende textielindustrie schenken dekens en lappen stof. Vrijwilligers maken van achter hun zoemende naaimachines daarvan kleren voor arme kinderen.

Niet alle kinderen vinden het leuk om Zwarte Piet te ontmoeten (foto: Sinterklaas. De aankomst van Sint Nicolaas in de Piushaven op 4 november 1956 (foto: Persbureau Van Eijndhoven/Regionaal Archief Tilburg).
Niet alle kinderen vinden het leuk om Zwarte Piet te ontmoeten (foto: Sinterklaas. De aankomst van Sint Nicolaas in de Piushaven op 4 november 1956 (foto: Persbureau Van Eijndhoven/Regionaal Archief Tilburg).

De stad groeit in de jaren daarna als een malle en al snel blijkt een rondtocht niet voldoende om iedereen te bereiken. Die wordt uitgebreid met een tweede, derde en zelfs een vierde. Maar dat wordt te veel van het goede, zegt voorzitter Hans Koopmans van de Stichting Centraal Sint Nicolaas Comité Tilburg. "In 1927 wordt besloten voortaan twee tochten te houden. Een in het zuiden en eentje in het noorden."

Orpheus doet die in het noorden, de Korvelse harmonie l’Echo des Montagnes krijgt het zuiden van de stad onder zijn hoede. De verschillen tussen beide stadsdelen zijn echter groot. Waar de rijke burgers het zuiden bevolken, zitten de arbeiders en fabrieken aan 'gene zijde van het spoor'. En die bevolkingsgroepen mijden elkaar als de pest.

Spotprent over de Sinterklaasruzie tussen Noord en Zuid Tilburg  (bron: Stichting Centraal Sint Nicolaas Comite Tilburg)
Spotprent over de Sinterklaasruzie tussen Noord en Zuid Tilburg (bron: Stichting Centraal Sint Nicolaas Comite Tilburg)

Als in de jaren dertig de economische crisis uitbreekt, nemen ook de spanningen in de stad toe. De sinterklaascomités gaan vaak rollebollend over straat en de stoeten komen elkaar regelmatig tegen bij het spoor. "Ze zitten elkaar in de weg en dat gaat niet altijd goed", aldus Koopmans.

Ergens in die jaren staan beide sinterklazen letterlijk neus tegen neus. Wat er precies is gebeurd, blijft volgens Koopmans onduidelijk. In de ene versie van het verhaal staren beide goedheiligmannen elkaar recht in de ogen, maar komt het niet verder dan een 'staredown' tussen de kemphanen.

Sinterklaas. De aankomst van Sint Nicolaas in de Piushaven op 4 november 1956 (foto: Persbureau Van Eijndhoven/Regionaal Archief Tilburg).
Sinterklaas. De aankomst van Sint Nicolaas in de Piushaven op 4 november 1956 (foto: Persbureau Van Eijndhoven/Regionaal Archief Tilburg).

De meest spectaculaire anekdote luidt dat ze hun witte handschoenen uittrekken, vuisten ballen en elkaar te lijf gaan. Ook menig Piet schijnt een helpende hand toegestoken te hebben. "Tja, je kunt het je bijna niet voorstellen he. Twee kindervrienden die met elkaar op de vuist gaan. Maar het zou zomaar gebeurd kunnen zijn. We weten niet welke versie van het verhaal klopt", zegt de voorzitter.

Niet alle kinderen vinden het leuk om Zwarte Piet te ontmoeten (foto: Sinterklaas. De aankomst van Sint Nicolaas in de Piushaven op 4 november 1956 (foto: Persbureau Van Eijndhoven/Regionaal Archief Tilburg).
Niet alle kinderen vinden het leuk om Zwarte Piet te ontmoeten (foto: Sinterklaas. De aankomst van Sint Nicolaas in de Piushaven op 4 november 1956 (foto: Persbureau Van Eijndhoven/Regionaal Archief Tilburg).

In 1954 besluiten beide clubs de strijdroe te begraven en is er voortaan nog maar een optocht, met aankomst per boot in de Piushaven. Gehouden door de Stichting Centraal Sint Nicolaas Comité Tilburg. Die heeft de liefdadigheid nog steeds hoog in het vaandel, tot op de dag van vandaag. Koopmans: "We zamelen speelgoed in dat we elk jaar aan drie- tot vierhonderd arme kinderen uitdelen. Honderdvijftig tot tweehonderd ouderen krijgen een mand met levensmiddelen en er wordt een ouderendag gehouden." Sindsdien zijn er geen vechtende sinterbazen meer in de stad gespot.

Een Spaanse soldaat met zeer kleurrijke Zwarte Pieten in 1956 (foto: Persbureau Van Eijndhoven/ Regionaal Archief Tilburg)
Een Spaanse soldaat met zeer kleurrijke Zwarte Pieten in 1956 (foto: Persbureau Van Eijndhoven/ Regionaal Archief Tilburg)

Vervlogen Verleden

Vervlogen Verleden is een wekelijkse rubriek over leuke, opmerkelijke of grappige weetjes uit het rijke Brabantse verleden. Heb je een tip, mail dan naar: [email protected].

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!