De provincie wil het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen in de landbouw fors verminderen, maar worstelt met belangen die niet goed met elkaar samengaan. Zoals de gezondheid van Brabanders, boeren die voedsel produceren en de natuur. “Het debat hierover dreigde de laatste tijd te polariseren”, zegt gedeputeerde Marc Oudenhoven (Lokaal Brabant), die werkt aan een plan over het terugdringen van bestrijdingsmiddelen.

Al langere tijd groeien de zorgen over het effect van landbouwgif op de natuur, waterkwaliteit en gezondheid van mensen. Zo kan de schade aan kwetsbare natuur niet worden uitgesloten. Aan de andere kant verwacht de provincie dat boeren door klimaatverandering juist meer en vaker naar gewasbeschermingsmiddelen zullen grijpen. Door veranderde weersomstandigheden kunnen er namelijk nieuwe ziektes en plagen in Nederland komen.

Zorgen over gezondheid
Gedeputeerde Oudenhoven merkt dat de discussie over de gezondheidsrisico’s rondom het gebruik van bestrijdingsmiddelen gevoelig ligt. “We moeten die zorgen serieus nemen”, vertelt Oudenhoven. Volgens hem komen deze zorgen niet alleen van actievoerders, maar ook van bijvoorbeeld moeders die hun kinderen naar school brengen.

“Regelmatig worden bestrijdingsmiddelen gerelateerd aan ziekten zoals ALS, Parkinson en andere ziekten. Daar maak ik mij zorgen over en dan moet je maatregelen nemen”, zegt Oudenhoven. Hij wil dat de landelijke overheid meer onderzoek doet naar de gezondheidsrisico’s die komen kijken bij het gebruik van bestrijdingsmiddelen.

Voedselzekerheid
Aan de andere kant ziet Oudenhoven ook het belang van de boeren om die bestrijdingsmiddelen juist wél te gebruiken. “Ik heb boeren gesproken die hebben gezegd dat ze in financiële problemen komen als ze geen bestrijdingsmiddelen meer mogen gebruiken. De sector heeft bepaalde bestrijdingsmiddelen nou eenmaal nodig om te zorgen dat er genoeg voedsel is”, zegt Oudenhoven.

De gedeputeerde wil onderzoek doen naar vernieuwende technieken om boeren te helpen en gezondheidsrisico’s en natuurschade te verminderen. Zo wordt gekeken of het gebruik van robots en kunstmatige intelligentie (AI) kunnen helpen om bestrijdingsmiddelen minder en anders te gebruiken, waardoor de stoffen minder in de natuur terechtkomen.

Een ander onderdeel van het plan, is dat op een centrale landelijke plek wordt bijgehouden wat voor bestrijdingsmiddelen er worden gebruikt. Boeren moeten dat al bijhouden, maar de gegevens blijven nu op het bedrijf zelf. “Met de gegevens hopen we beter inzicht te krijgen in wat voor bestrijdingsmiddelen er precies worden gebruikt op specifieke plekken”, zegt Oudenhoven. Daarmee kan de provincie beter kijken naar waar de knelpunten zitten en hoe de risico’s voor het milieu en de gezondheid beperkt kunnen worden.

Natura2000 gebieden
Ook de natuur heeft te maken met de gevolgen van bestrijdingsmiddelen, bijvoorbeeld in Natura 2000-gebieden en gebieden waar water wordt gewonnen. De provincie wil meer onderzoek doen naar de gevolgen van bestrijdingsmiddelen in die gebieden.

Op plekken waar drinkwater wordt gewonnen, heeft de provincie een stevigere rol. “Bij de grondwaterbeschermingsgebieden hebben wij de taak om te zorgen dat het in orde is en strak te regelen, om het drinkwater te beschermen”, zegt Oudenhoven.

Bij de Natura 2000-gebieden overweegt de provincie om te gaan handhaven als er bestrijdingsmiddelen gebruikt worden. “Dat kan betekenen dat sommige bestrijdingsmiddelen op die plekken misschien niet meer gebruikt mogen worden zonder vergunning”, aldus de gedeputeerde.

Samen met gemeenten
De verantwoordelijkheid voor de volksgezondheid ligt bij gemeenten. Oudenhoven vertelt dat hij vaak benaderd wordt door gemeenten die vragen hoe zij het beste kunnen omgaan met bestrijdingsmiddelen.

“Op dit moment weten gemeenten vaak ook niet echt waar ze moeten beginnen. Daarom kunnen we het beste nu in één keer het wiel goed uitvinden. En zorgen dat we in heel Brabant straks hetzelfde doen”, aldus de gedeputeerde.

De komende tijd wordt het plan verder uitgewerkt, in overleg met de Brabantse gemeenten en verschillende organisaties die de landbouw vertegenwoordigen. Het onderwerp wordt vrijdag besproken in een vergadering van de Provinciale Staten.