Kunnen ‘Made in Holland’ souvenirklompen Chinese concurrentie aan?
Van de ooit bloeiende klompenindustrie in Brabant is niet veel meer over: de (souvenir)klompenmakers in onze provincie zijn op één hand te tellen. Toch is er zeker nog vraag naar het houten schoeisel. Van boeren en stratenmakers bijvoorbeeld, maar ook van toeristen. Maar het merendeel van de ‘Nederlandse’ souvenirklompen komt tegenwoordig uit China.
Dat was dertig jaar geleden wel anders. "Toen kwamen nagenoeg alle souvenirklompjes die je in de toeristenwinkels zag hier vandaan”, weet Bert Verschuren, samen met zijn vrouw Marie-Louise Holl eigenaar van de enige souvenir-klompenfabriek van Brabant, Holl Klompen in Nijnsel.
Verschuren zucht, maar begrijpt de Chinese concurrentie ook. “Toeristen zien het verschil niet tussen een klompensleutelhanger uit China en eentje uit onze fabriek, maar wij wel.”
Hij ziet en voelt dat onder andere aan het hout. Chinezen maken klompen van beukenhout en bij Holl Klompen gebeurt dat van populierenhout, een veel lichtere soort. Ook zijn de klompen uit Nijnsel gelijkmatig uitgehold en worden die uit China met de hand uitgehold, waardoor de modellen allemaal een beetje anders zijn.
Hoewel ze voor toeristen op elkaar lijken, zijn Chinese klompjes goedkoper en liggen deze ondanks de afstand ook nog sneller in de winkel, erkent Verschuren. “Wij maken ze op bestelling en de loonkosten hier maken Nederlands ambacht sowieso duurder.”
De Nijnselse sleutelhangerklompjes met een prijs tussen één en drieënhalve euro kunnen tot twee keer zo duur zijn als hun Chinese concurrenten. Toch zijn er winkels die bewust kiezen voor de Made in Holland-klompen, zoals de souvenirwinkels achter de douane van Eindhoven Airport en Rotterdam Airport.
Cijfers
In de hoogtijdagen rond 1900 waren er negenhonderd klompenmakers en werden er zo’n 9 miljoen paar draagklompen per jaar geproduceerd in Nederland, waarvan ruim 2 miljoen in Brabant. Nu zijn dat er in het hele land nog zo’n 200.000 per jaar.
Het beroep van klompenmaker - zowel handmatig als machinaal - is intussen erkend immaterieel cultureel erfgoed. Een kwart van de Nederlandse klompenindustrie bevond zich vroeger in de Brabantse Meierij. Vandaag de dag zijn er nog maar enkele klompenmakers in Brabant over. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen handmatige klompenmakers en zij die dit met machines doen. De een-na-laatste echte machinale klompenfabriek in Brabant – Traa in Liempde – is dit jaar gestopt met het produceren van klompen.
Er worden intussen, naar schatting, meer souvenirklompen dan draagklompen verkocht in Nederland. Maar officiële cijfers ontbreken. Toch verwacht Holl dat ook als de agrarische sector flink wordt teruggedrongen, zoals de overheid wil, er nog genoeg vraag naar (draag)klompen overblijft.
Ze is niet alleen actief in haar klompenmakerij, maar ze is ook voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Klompenmakers (NVK). “Tuinders, stratenmakers, bewoners van het buitengebied: klompen worden breed gedragen”, stelt ze.
De vraag naar draagklompen is misschien minder dan vroeger, toch is het aanpoten voor de overgebleven klompenmakers. Velen zijn de afgelopen jaren met pensioen gegaan of staan op het punt dat te doen. En er is weinig of geen jonge aanwas. Iets dat ook de laatste machinale klompenmaker van Brabant, in Schijndel, ondervindt. Het werk loopt hem nu al over de 'houten schoenen' en om meer aanvragen te vermijden wil hij zo min mogelijk publiciteit.
Holl vindt dat we zuinig moeten zijn op het bijzondere ambacht. "Als iemand stopt, start je zo’n fabriek niet zomaar weer op”, geeft ze aan. Nicole van Aarle van ’t Klompenschuurtje in Aarle-Rixtel is het met haar eens. “Helaas zijn wij een uitstervend ras, maar we doen er alles aan om dat tegen te gaan”, zegt ze.
Samen met haar vader maakt Van Aarle daarom hoofdzakelijk klompen met de hand. “Het wil overigens niet zeggen dat wij handmatige klompenmakers geen machines hebben, maar wij draaien geen productie voor winkels, enkel voor onze eigen klanten.” Daarnaast geven ze ook demonstraties en workshops om het ambacht levend te houden.
3D-printen
Toch zijn er ook alternatieve manieren waarop wellicht gemakkelijker, sneller en goedkoper een klomp kan worden geproduceerd, zoals 3D-printen. Maar zover is het volgens Holl nog niet dat op die manier een vergelijkbare kwaliteit klomp kan worden gemaakt. “En toeristen willen toch echt graag klassieke houten klompen”, vult ze aan terwijl haar man Bert zakken vol met houtblokjes laat zien: honderden klompjes in wording die liggen te wachten om de wereld over te reizen als aandenken aan Holland.
Ondanks de flinke concurrentie uit China hebben Verschuren en Holl alle vertrouwen in de toekomst. Ze blijven erin geloven dat winkels de (kleine) meerprijs voor echte Nederlandse klompen blijven betalen. “Het is een gevoelskwestie”, zegt Verschuren. “Zo’n typisch Hollands product moet je toch gewoon hier blijven maken?!”
