Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur. Iedereen kan vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt Frans onder meer aandacht aan zwartwordende wasplaten, goudvliesbundelzwammen en poppenwiegen. Deel een van deze Stuifmail is zaterdag al gepubliceerd.

Ieder weekend is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister de podcast hier:

Bij een uitgedroogd ven in de Herperduinen stond een onbekende paddenstoel, wat is de naam?

Chantal Tijbosch trof bij een uitgedroogd ven in de Herperduinen op 31 oktober een onbekende paddenstoel aan en wilde graag weten wat het was. Volgens mij is de fraaie paddenstoel op de foto van Chantal een zwartwordende wasplaat. Zwartwordende wasplaten leven als saprotrofe zwammen juist op zo'n locatie, zoals Chantal die gevonden heeft. De groep van paddenstoelen onder de naam wasplaten worden door diverse mensen de orchideeën onder de paddenstoelen genoemd. Dit vooral om de bijzondere kleuren en vormen. Jouw gevonden wasplaat is eerst geeloranje tot rood, maar later wordt deze kleine paddenstoel grijs en nog weer later zwart. De hoed van deze paddenstoel is maar maximaal 5 cm groot en de steel hooguit 6 cm met een dikte van 5 mm. In ons land is het een vrij algemene paddenstoel, maar vanwege het klein zijn, valt de zwartwordende wasplaat niet snel op. Ze zijn zeker ook niet eetbaar omdat ze zwak giftig zijn en darmstoornissen kunnen veroorzaken.

Bijzondere paddenstoelen gezien in de Loonse en Drunense Duinen, wat zijn het?

Erik Kock trof op 8 november bijzondere paddenstoelen aan in de Loonse en Drunense Duinen en wilde graag weten wat voor soort paddenstoelen het waren. Volgens mij heeft hij de hoeden / vruchtlichamen gezien van de goudvliesbundelzwam. De goudvliesbundelzwam, ook wel slijmsteelbundelzwam genoemd, groeit zowel op loofbomen als op naaldbomen. Van augustus tot oktober kun je de vruchtlichamen van deze zwam tegenkomen op zowel levend als dood hout, zoals op de foto van Erik. De zwam heeft wel een voorkeur voor beuken, maar kan je ook tegenkomen op esdoorns, sparren, kastanjebomen en wilgen.

Meestal groeien de hoeden/vruchtlichamen in bundels in de buurt van de holte van dode takken en dan vaak op grote hoogte. De diameter van de hoeden varieert van 5 tot 13 cm en de vorm bij jonge hoeden is klokvormig. Later bij ouder worden, worden de hoeden plat, zoals bij veel paddenstoelen. Wat meteen opvalt op de hoeden, is dat die hoeden bedekt zijn met vezelige en grote schubben, die een donkerdere tot roestbruine kleur hebben. Dit is een heel mooi kenmerk, maar het is wel vervelend, dat bij veel regenval die schubben weggespoeld worden. 

Iets heel bijzonders gevonden op tegels in Zuilichem, wat is het?

Liza Ardonne stuurde mij op 27 oktober iets heel bijzonders. Ze had dat gevonden op de tegels in Zuilichem en ze wilde graag weten wat het was. De foto waarop dat bijzondere stond heb ik bij diverse beeldherkenningsapp’s getoetst, maar daar kwam niets uit. Daarnaast ben ik mijn boeken ingedoken, maar ook daar kwam ik niet tot een oplossing. Dus de foto met tekst uiteindelijk gezonden naar Naturalis gestuurd en die kwamen met een oplossing. Wat Liza gevonden heeft op de tegels in haar achtertuin in Zuilichem, is vermoedelijk een maag van een klein zoogdier. Het zou weleens van een konijn kunnen zijn. Op de bijgevoegde tekening, zie foto, zie je bovenin zo'n maag staan. Daarnaast gaf Alice van Naturalis nog iets leuks aan, want zij ontdekte, dat in de nieuwe Veldgids Diersporen Europa (2019) van mijn goede vriendin Annemarie van Diepenbeek, over zo’n maag iets in stond. Ze las daar namelijk, dat dagroofvogels (oa torenvalk, boomvalk, buizerd) de maag en stukjes darm van prooidieren soms als eetrest achterlaten. Die liggen dan in de buurt van rustplaatsen of uitkijkposten.

Er zitten allemaal rondjes op de stam van een boom, wat zijn dat?

Erna Eskes zag op 19 november allemaal rondjes, zie foto, op de stam van een dode boom en ze wilde graag weten wat dat was. De rondjes, die zij zag, noemen wij poppenwiegen. Dit zijn kamertjes / popkamers, die gemaakt worden door kevers. Zo'n poppenwieg maakt een keverlarve waarin het diertje zich kan verpoppen tot volwassen kever. Verschillende soorten, zoals de neushoornkever, de taxuskever en de gewone dennenboktor, maken zo'n poppenwieg. Mooie voorbeelden van kevers en hun poppenwiegen zijn de volgende.

Neushoornkever: De poppenwieg wordt gemaakt in rottend, broeiend plantenmateriaal, zoals haksel en schors, en kan de grootte van een kippenei bereiken.

Taxuskever: De larve graaft een holletje in de grond om zich daarin te verpoppen.

Gewone dennenboktor: De larven verplaatsen zich in de winter naar het schors van dode bomen om zich te verpoppen onder het schors.

Grote poppenrover: Dit is een roofkever die de poppen van andere insecten, zoals de eikenprocessierups, eet. De term 'poppenwieg' kan hier ook verwijzen naar de poppen van de rupsen die de kever eet.

Hoogstwaarschijnlijk is dus Liza de poppenwiegen tegengekomen van de gewone dennenboktor.

Rubriek mooie foto’s

Gespot bever in hartje Eindhoven en wel in de Genneper parken. Hoe mooi is dat, natuur dichtbij de mens in dit geval de stad, foto Annette Born.

Natuurtip: Ontbijtwandeling met gids

Zondag 14 december van 09.30 uur tot 13.00 uur

Vooraf de wandeling een lekker ontbijt
De gids vertelt tijdens de wandeling over de geschiedenis van Griendtsveen en de Peel. Start wandeling is omstreeks 11.00 uur en de route is circa 5 kilometer.

Geschiedenis van de Peel
De geschiedenis van De Peel begon met een uitgestrekt hoogveenmoeras, waar al vanaf de middeleeuwen turf werd gestoken voor brandstof. Vanaf de 19e eeuw vond grootschalige ontginning plaats, met het graven van kanalen en sloten voor afvoer. Het gebied was ook toneel van de Peel-Raamstelling tijdens de Tweede Wereldoorlog, en in 1944 vonden zware gevechten plaats na Operatie Market Garden.

Meer informatie:

• Aanmelden via deze link https://www.toonkortoomspark.nl/online-reserveren
• Kosten € 14,50 p.p. inclusief wandeling, ontbijt, koffie, thee, melk en sinaasappelsap.
• Start bij Toon Kortooms Park Griendtsveenseweg 80 5753 SB Deurne
• Meer informatie via e-mail; [email protected]
• Of telefonisch, 0493 529 590
• Of bezoek de website, zie deze link https://www.toonkortoomspark.nl/