Chipmachinefabrikant ASML uit Veldhoven heeft vorig jaar een essentieel onderdeel voor een chipmachine verkocht aan een militair onderzoeksinstituut van één van China's belangrijkste defensiebedrijven, CETC. Ook een Chinees quantum-instituut was klant. Dit blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur op basis van vertrouwelijke informatie van ASML.

De leveringen aan deze Chinese klanten zijn opvallend. In 2023 schreef de Nederlandse regering nog dat er een groot risico bestaat dat Nederlandse geavanceerde technologie wordt gebruikt voor "de ontwikkeling van Chinese militaire technologie en kan worden ingezet bij het schenden van de mensenrechten door de Chinese staat."

Veel chipmachines en onderdelen vallen vanwege die zorgen onder strenge exportregels. Ze mogen alleen de grens over als de overheid toestemming geeft. Maar die toestemming is niet vereist voor de export van verschillende belangrijke producten voor de klanten van ASML die Nieuwsuur onderzocht.

Raketsystemen en drones
Het militaire onderzoeksinstituut dat een product kocht bij ASML is een dochterbedrijf van de China Electronics Technology Group Corporation (CETC). Dit staatsbedrijf is een van China's belangrijkste defensieconcerns. De Chinese overheid noemt het een "militair-industriële groep". CETC ontwerpt en produceert hoogwaardige militaire technologie, bijvoorbeeld voor gebruik in raketsystemen en drones.

Het instituut met de naam "24e Onderzoeksinstituut van CETC" is gevestigd in de miljoenenstad Chongqing. Het kocht in 2024 een onderdeel van ASML om een chipmachine af te stellen.

Militaire banden
Het instituut maakt geen geheim van zijn militaire banden. Volgens een eigen brochure bevindt zich in het instituut het enige nationale laboratorium voor militaire computerchips in China. Het instituut werkte volgens een lokale overheid ook mee aan het Chinese ruimtevaartprogramma Shenzhou en het Tiangong-ruimtestation. Het 24e Onderzoeksinstituut heeft niet gereageerd op vragen van Nieuwsuur.

Hoe reageert ASML?
ASML wil niet ingaan op vragen over haar klanten. In een reactie aan Nieuwsuur schrijft het bedrijf dat het zich strikt houdt aan alle geldende wet- en regelgeving. "Het lijstje dat jullie met ons deelden bevat oudere, generieke onderdelen en materialen die niet onderhevig zijn aan enige vergunningplicht in verband met export control beperkingen of sancties."

Volgens ASML gaat het bij de machines die aan Chinese chipfabrikanten zijn verkocht om "oude technologie waarmee niet de meest geavanceerde chips gemaakt kunnen worden". Ook schrijft de chipmachinefabrikant: "Leveranciers, zoals ASML, kunnen niet zelf inschatten of een chipfabrikant in China wel of niet onder een exportcontroleregime moet vallen. Nationale veiligheid is een verantwoordelijkheid van overheden."