Van Congo naar Eindhoven: Gracia is arts, maar komt maar niet aan het werk
De 29-jarige Gracia Katombe Nkulu vluchtte uit haar geboorteland Congo om in Oekraïne arts te worden. Vlak voor het afronden van haar studie brak daar de oorlog uit en vluchtte ze naar Nederland. In Eindhoven probeert ze haar droom te vervullen door in de zorg te werken. Maar dat gaat niet zonder slag of stoot. Ze loopt tegen veel problemen aan met haar werkvergunning.
Haar vader overleed toen Gracia 16 jaar was. Niet aan een zeldzame ziekte, maar aan een kleine infectie. “In Congo kun je daaraan al doodgaan, omdat de zorg zo slecht is”, vertelt ze. De slechte omstandigheden waarin ze opgroeit, vormen de basis voor haar droom: bijdragen aan betere gezondheidszorg. “Als er meer structuur is, gaat alles beter. Dat heb ik daar gezien.”
Gevaarlijk land
Congo is een land waar geweld en instabiliteit aan de orde van de dag zijn. “Het is een gevaarlijk land, er gebeuren vreselijke dingen.” Gracia's moeder wil niet dat haar dochter daar opgroeit en zet alles op alles om haar een betere toekomst te geven. In 2015, als Gracia 19 jaar oud is, emigreert ze naar Oekraïne om daar geneeskunde te studeren.
In de stad Ternopil gaat ze naar de universiteit en woont ze in een studentenhuis. Na twee jaar zorgeloos studeren komt Gracia in een moeilijke situatie terecht, want ook haar moeder overlijdt. “Ik had weinig contact met mijn familie in Congo en weet niet precies wat er is gebeurd”, vertelt ze daarover.
Het verlies en gemis is enorm. Ook heeft het gevolgen voor haar studie, want zonder de financiële steun van haar moeder kan Gracia haar kamer niet meer betalen. Ze is alleen, in een vreemd land, zonder vangnet. Ze klopt aan bij de kerk en komt terecht in een gastgezin.
Oorlog
In het laatste jaar van Gracia’s studie breekt de oorlog in Oekraïne uit. Voor Gracia volgt een onzekere tijd. Haar allerlaatste examen kon ze op dat moment niet maken. De oorlog doorkruist de toekomst die zij voor ogen had: aan de slag gaan als arts in Oekraïne. “Ik voelde me verloren en wist niet goed wat ik moest doen."
Samen met haar gastgezin vlucht ze in maart 2022 naar Polen. Ook daar voelen ze zich niet veilig. “Het voelde alsof we nog te dicht bij Oekraïne waren, dus we besloten door te reizen naar Nederland."
Gracia en haar gastgezin komen in een opvanglocatie in Eindhoven terecht. Ondertussen rondt ze haar studie officieel af: haar laatste examen maakt ze in Nederland en ze krijgt haar diploma per post opgestuurd.
Toch kan ze met dat diploma niet aan de slag als arts. “Om hier dokter te worden, moet je door heel veel papierwerk en een extreem hoog niveau Nederlands hebben.” Om rond te komen werkt ze in een supermarkt in Eindhoven, maar haar hart ligt nog altijd in de zorg.
Start in de ouderenzorg
Ze wordt uitgekozen voor een speciaal traject bij mbo-school Summa, bedoeld voor internationals en expats die in de zorg willen werken en tegelijkertijd hun Nederlands willen verbeteren. Ze start een traject bij Vitalis, een organisatie voor ouderenzorg.
Het werk is anders dan ze gewend is. “Als dokter leer je diagnosticeren en met medicijnen werken. Hier help ik ouderen aankleden, begeleid ik activiteiten en help ik mensen met naar bed gaan.” Toch voelt het goed, vertelt Gracia. “Wat overeenkomt is het helpen van mensen en zorgen dat het goed met ze gaat.”
Haar droom blijft om ooit als arts te werken. “Daar heb ik zes jaar voor gestudeerd, ik zou niets liever doen dan mijn kennis in de praktijk toepassen. Voor nu is het werk in de ouderenzorg een mooie stap in de goede richting.”
Maar juist nu ze haar plek begint te vinden, wordt haar toekomst opnieuw onzeker. Door veranderingen in de regels rondom Oekraïense vluchtelingen ontvangt Gracia afgelopen zomer een brief van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Daarin staat dat zij Nederland moet verlaten. “Ik snapte er niets van. Ik had op dat moment gewoon een geldige werkvergunning.”
In de knoei met werkvergunning
Ze loopt vast. Ondanks dat ze een tijdelijk contract krijgt, hoort Gracia dat ze per direct moet stoppen met werken in de ouderenzorg. “Mijn wereld stortte opnieuw in.”
Sindsdien heeft Gracia geen werk en geen inkomen. Wel mag ze in Nederland blijven, omdat ze inmiddels asiel heeft aangevraagd. Pas als er meer duidelijkheid is over haar verblijfsstatus, kan Vitalis een nieuwe werkvergunning aanvragen. Volgens Gracia is dit op zijn vroegst pas in maart 2026. “Ik wil niets liever dan zorgen voor mensen en een toekomst opbouwen. Ik hoop dat ik dat hier mag blijven doen.”
