Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur. Iedereen kan vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt Frans onder meer aandacht aan de lagere schimmels, bruine lijsters en een mol die de diepte ingaat. Deel twee van deze Stuifmail wordt zondagochtend gepubliceerd. 

Ieder weekend is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister de podcast hier:

Gezien in het Riels Hoefke aaibare witte schimmelpluizen, maar wat is het?
Anja Hulshoff was aan het wandelen in natuurgebied Riels Hoefke toen ze op drie plekken aaibare, witte schimmelpluizen zag. Ze wil graag weten wat het is. Anja zag een lagere schimmel, die bekend staat om het opruimen van hogere schimmels, zoals diverse soorten paddenstoelen en zwammen.

Feitelijk zijn de paddenstoelen en zwammen vruchtlichamen, die als ze niet opgegeten worden door de dierenwereld, geen functie meer hebben en sterven. Dat proces uit zich in het verleppen van die vruchtlichamen. Soms worden het zelfs een soort papjes. Ideaal voor de lagere schimmels, die dat weer opruimen en terug geven als voedsel aan wat er in de bodem leeft. Dus de opruimers van het eerste uur worden ook weer opgeruimd.

De lagere schimmels leven in diverse ecosystemen. Als daar hondendrollen worden achtergelaten, ruimen ze die uiteindelijk ook op. Helaas met gif, want dat is tegenwoordig volop aanwezig in de hondendrollen. Lagere schimmels hebben, net als hogere schimmels, een behoorlijke diversiteit. Ze hebben ten opzichte van de hogere schimmels dan wel weer een minder vertakt mycelium (zwamvlok). Een mooi voorbeeld van een lagere schimmel is de broodschimmel, ook wel Mucorales genoemd. Wil je meer weten over hogere en lagere schimmels, klik dan op deze link.

Zou het kunnen, dat ik een bruine lijster op het gazon van de achtertuin heb gezien?
Emile Böinck zag in zijn achtertuin een koppel lijsters waarvan hij vermoedde dat het bruine lijsters waren. Hij vroeg aan mij of ik meldingen was tegengekomen van deze trekvogels. Ik ben onmiddellijk alle sites, zoals Waarneming.nl gaan bekijken. Op die sites was helaas niets te vinden over bruine lijsters die ons land hebben aangedaan. Jammer dat Emile geen foto heeft kunnen maken, want dan was er wellicht meer zekerheid.

Overigens staat de bruine lijster wel bekend als een zeer zeldzame dwaalgast in Nederland. Je kunt ze vooral tegenkomen in september en oktober, maar er zijn ook verschillende overwinteringsgevallen bekend. Tevens zijn er vier voorjaarswaarnemingen bekend en is er de laatste jaren sprake van een lichte toename van het aantal bruine lijsters.

Bruine lijsters vallen op door de vele zwarte spikkels op de borst en de relatief witte kop. Naast de helderwitte wenkbrauwstreep heeft de bruine lijster mooie, helder roodbruine vleugels. Ze broeden in de taiga (woud) van Centraal-Siberië tot in Kamtsjatka en overwintert in Zuid-Azië van Pakistan tot in Zuid-Japan. Wie weet komen er komende jaren meerdere meldingen. 

Mooi gekleurde paddenstoelen op de boom, maar wat is het?
Ida van der Reijt zag op een boom mooi gekleurde paddenstoelen en ze vroeg zich af wat daar de naam van is. Het gaat om de paarse korstzwam. Deze zwam heeft wat weg van elfenbankjes, maar de korstzwam heeft een dikkere, witte rand. De rest van de hoed heeft een paarse kleur. Goed te zien op je foto. 

De zwam wordt in de herfst gevormd bij een relatief hoge luchtvochtigheid en dus met veel regen of mist. Natuurlijk kan ook dauw een rol spelen. De omgevingstemperatuur speelt ook een rol, want vanaf 10 graden gaat de zwam zich ontwikkelen. Deze paarse korstzwam kom je als zogeheten saprofyt (organisme) vooral tegen op dood hout van allerlei loofbomen.

Daarnaast is de zwam ook een parasiet op levende bomen en struiken uit de rozenfamilie. Vandaar dat deze parasitaire korstzwam wordt gebruikt bij het bestrijden van de Amerikaanse vogelkers. Op afgezaagde stobben worden dan de sporen van de schimmel gesmeerd. Zodra de schimmel de wortels van de stobben bereikt, gaat de boom dood.

Wie is de dader van het gat op een pad bij de stuw van de beek de Mark?
Sjaak van den Berg zag in een pad nabij de stuw in de beek de Mark een holletje in het pad en dit was al voor het derde jaar op rij. Hij vraagt zich dan ook af wie de dader zou kunnen zijn. Ik heb het vermoeden dat het een mol is. Of het elk jaar dezelfde is durf ik niet te zeggen, maar ik vermoed van niet. 

Sjaak gaf ook nog de diameter, 6 centimeter, door en toen was ik helemaal overtuigd dat het een mol moest zijn. Mollen maken molsgaten, dit zijn openingen van hun gangenstelsels, van wel 4 tot 10 centimeter. Dat past precies bij wat Sjaak had gemeten. De gangen van mollen zijn kleiner en hebben meestal een breedte van 5 centimeter.

De openingen van de mollengangen zijn vooral afhankelijk van de soort grond en dan vooral van de dichtheid daarvan. Vaak zie je zo’n ingang, maar niet meteen een molshoop en dit kan komen doordat de grond in die omgeving te los is. Vaak verdwijnt de mol dan naar een ander gebied.

Het kan in sommige gevallen ook gaan om een ondiepe verkengang, maar daar is hier denk ik minder sprake van. Wellicht ontdekte de mol daar bij de Mark dat het toch te nat was en dat het dier weer is vertrokken omdat hij of zij te veel nattigheid onder de voeten voelde.

Herken de mol  - De Visdief
Deze mol is op afstand gefilmd. De mol heeft een korte zwartfluwelen vacht. Hiermee kan hij, dankzij een willekeurige plaatsing van de haren in de huid, net zo makkelijk makkelijk voor- als achteruit door de gangen bewegen. Bij de meeste zoogdieren zijn de haren in een bepaalde richting geplaatst, meestal naar achteren, maar bij de mol kunnen de haren in de huidaanhechting kantelen, zodat ze niet blijven steken in de gangwanden als hij achteruit krabbelt.