Inmiddels hebben tientallen militairen die in Afghanistan gestationeerd zijn geweest of nog zijn zich met gezondheidsklachten bij de militaire vakbond AFMP gemeld. Het ministerie van Defensie is een onderzoek gestart naar het zogenaamde 'Afghanistan kuchje'.
Leukemie
De klachten bestaan uit ademhalingsproblemen en in sommige gevallen zelfs acute leukemie. In het geval van Cees Zwaal gaat het om het eerste. Hij heeft een longbeschadiging en heeft nog maar tachtig procent van zijn longfunctie.

De klachten zouden verband kunnen houden met de uitstoot van verbrandingsovens bij militaire bases in Afghanistan. Het ministerie gaat nu kijken of dat verband inderdaad bestaat. De vakbond controleert of dat onderzoek zorgvuldig gebeurt.
'Shit pits'
In de verbrandingsovens die militairen omschrijven als 'shit pits', worden onder andere uitwerpselen en plastic verbrand. Defensie heeft eerder meerdere metingen verricht bij de ovens. Uit die metingen bleek dat de uitstoot van de ovens niet schadelijk is.

De vakbond weet ook niet of de klachten bij de militairen te wijten zijn aan de uitstoot van de ovens, maar wil graag dat defensie dat uitzoekt. Afghanistan is volgens de bond al gevaarlijk genoeg en er zitten nog steeds Nederlandse militairen in het land.
Het verhaal
Op de website van de militaire vakbond is het verhaal van Cees Zwaal terug te lezen:
Hij werd als hoofd helikopteronderhoud bij het 300 squadron van januari tot en met maart 2009 uitgezonden naar de vliegbasis Kandahar in Afghanistan.

"Halverwege mijn uitzending kreeg ik last van mijn ademhaling en ik hoestte voortdurend slijm op. Ik heb me bij de MGZ gemeld en de conclusie van de arts was irritatie aan de luchtwegen. Door behandeling met medicijnen verdwenen de symptomen gedeeltelijk."

Bij een tweede consult kreeg Zwaal te horen dat een lichte irritatie normaal was vanwege de lage luchtvochtigheid in het gebied.
Hoestklachten
Hoewel de hoestklachten terug in Nederland in eerste instantie wat afnamen, kwamen ze na enige tijd weer versterkt terug. "Ik werd ook kortademig en kon nog geen tweehonderd meter hardlopen zonder slijm op te hoesten. De onderdeelarts verstrekte weer medicijnen maar verwees me na een longfunctietest door naar het Centraal Militair Hospitaal."

Uit het onderzoek dat daar verricht werd, is gebleken dat Zwaal nog maar 80 procent van zijn longfunctie heeft. "Tevens laat de scan zien dat ik een longbeschadiging heb waarbij een deel van mijn longen niet meer kan functioneren. Het gaat om een ontsteking die doorgaans door roken wordt veroorzaakt, maar ik rook al twaalf jaar niet meer."
Chemische stof
Zwaal kreeg van artsen te horen dat deze beschadiging ook door een chemische stof zou kunnen ontstaan. Door een collega werd hij gewezen op een krantenbericht over vergelijkbare klachten bij Amerikaanse militairen en hun vermoedens over een mogelijke relatie met de verbrandingsovens op de kampen van het bedrijf Kellogg, Brown& Root (KBR). "Toen ging er bij mij een lampje branden, want op het kamp in Kandahar was er ook een pit die door KBR gerund werd voor de afvalverwerking. Ik dacht: hier klopt iets niet. Te meer daar die collega precies dezelfde klachten bleek te hebben."

Zwaal heeft zijn squadroncommandant en eigen kader geïnformeerd. "Ik heb gezegd: als er iemand vragen heeft, stuur hem of haar maar door naar mij. Inmiddels zijn er al zeker drie andere collega's met vergelijkbare klachten. Een van hen kwam terug met een infectieziekte en raakte enige tijd in coma. Naast infectieziekten zijn het vooral longklachten die gemeld worden."
Verantwoordelijkheid
Het zijn in elk geval klachten die, samen met vormen van bloedkanker, ook in de VS veelvuldig onder de naar Afghanistan en Irak uitgezonden troepen voorkomen. Zwaal: "Wellicht is er een verband, al ben ik me ervan bewust dat het moeilijk aan te tonen is. Maar als het wel zo is, moet Defensie zijn verantwoordelijkheid nemen." Naast Zwaal is er nog een concreet ziektegeval. Bij sergeant-majoor Johan Smit werd er acute leukemie vastgesteld. Zijn verhaal is ook op de site van de vakbond terug te lezen.