Het ministerie van Volksgezondheid en de Inspectie voor de Gezondheidszorg vroegen de ziekenhuis om de cijfers op een rijtje te zetten. Dat zijn de werkelijke sterftecijfers, gedeeld door de verwachte sterftecijfers, vermenigvuldigd met 100. Daar komt een score uit die rond de 100 ligt. Hoe lager de score, hoe lager de sterftekans in het ziekenhuis.

Johan van der Heide is voorzitter van de Raad van Bestuur van ziekenhuis Bernhoven, dat de laagste sterftecijfers in Brabant scoorde. Uiteraard is hij in z'n nopjes met de resultaten. "We zijn blij dat de trend die we drie jaar geleden hebben ingezet zo'n positief resultaat heeft. Drie jaar geleden scoorden we flink boven het gemiddelde, nu zitten we met 87 onder het gemiddelde. Overigens wil een score boven de 100 absoluut niet zeggen dat de zorg binnen een ziekenhuis slecht is."
Averechts effect
Van der Heide vindt het voor de ziekenhuizen positief dat de cijfers in de openbaarheid worden gebracht, want 'zo kunnen we tenminste van elkaar leren'. Maar voor patiënten kunnen de onderzoeksresultaten een averechts effect hebben. "De lijstjes en cijfers die de laatste tijd in de media verschijnen, zorgen voor verwarring en onrust bij patiënten. We merken dat ze hun zorgen vaker uiten, vooral bij de huisarts."
Sterfte door hartfalen
Volgens Van der Heide is het onderzoek een duidelijk signaal voor het ziekenhuis. "Naar aanleiding van de cijfers van drie jaar geleden hebben we actie ondernomen. Een van de aandachtspunten was sterfte door hartfalen. Nadat we medische dossiers hadden doorgenomen, konden we de vinger leggen op verschillende vermijdbare complicaties. Zo is het bij kwetsbare patiënten heel belangrijk dat de anti-stollingsmedicatie nauwgezet wordt gedoseerd. In totaal hebben vijftien verschillende aanbevelingen opgevolgd. En met succes, want ook het absolute sterftecijfer is met 10 procent gedaald."
Kwaliteit van de behandeling
Het TweeSteden ziekenhuis in Tilburg is er daarentegen niet bang voor dat patiënten conclusies trekken uit de sterftecijfers. "Een patiënt kijkt in de eerste plaats toch naar de kwaliteit van de behandeling", stelt Miranda Gramser, communicatieadviseur van het TweeSteden ziekenhuis. "Ook ervaringen van anderen in je omgeving zijn belangrijk voor de keuze voor een ziekenhuis."

Voor het Tilburgse ziekenhuis zijn de sterftecijfers geen reden tot onrust. "Met een score van 105 wijken we niet af van het landelijk gemiddelde. Bovendien zitten we al drie jaar lang constant op het sterftecijfer 105. We zien het als een mooi signaal om interne verbeteringen door te voeren."
Sleutelen aan onderzoeksmethode
Volgens Miranda Gramser moet er nog wel aan de onderzoeksmethode worden gesleuteld. "De cijfers hangen af van diverse factoren, bijvoorbeeld of er in een ziekenhuis meer oudere patiënten worden behandeld, of juist meer kankerpatiënten. De onderzoeksmethode moet de komende tijd dan ook verder worden geoptimaliseerd, het heeft een groeipad."
Niet representatief
Het Bossche Jeroen Bosch Ziekenhuis scoorde een sterftecijfer van 106, het hoogste in Brabant. Celia Noordegraaf, woordvoerder van het Jeroen Bosch Ziekenhuis, maakt zich desondanks geen zorgen. "Het onderzoek is niet representatief omdat slechts vijf van de elf Brabantse ziekenhuis gegevens hebben gepubliceerd. Het is dus helemaal niet zeker dat wij daadwerkelijk het ziekenhuis zijn met het hoogste sterftecijfer."

Volgens Noordegraaf heeft het Bossche ziekenhuis een voldoende score. "Het gaat hier om een methodiek in ontwikkeling. Daarin wordt een marge gesteld van tien procent. 100 is het gemiddelde, dus met 106 zitten binnen die bandbreedte."
'Gevaarlijke ambitie'
De woordvoerder noemt het 'gevaarlijk' om met een ambitie op sterftecijfergebied te werken. "Als we die omlaag willen brengen, dan zou het heel simpel zijn om bijvoorbeeld geen complexe behandeling meer uit te voeren. Maar zo werkt het natuurlijk niet."

Het Jeroen Bosch Ziekenhuis probeert wel op andere manieren de vermijdbare sterftegevallen zo laag mogelijk te houden. "Uit ervaring blijkt dat patiënten die verward bijkomen op de intensive care gemakkelijker overlijden. Daarom proberen we die verwardheid zoveel mogelijk te voorkomen, onder andere door het dag- en nachtritme goed bij te houden met kunstmatig licht dat het daglicht imiteert. Maar ook het plaatsen van foto's van familieleden en het ophangen van een klok voorkomen verwarring."
Speciaal hesje
Volgens Noordegraaf gebeurt het te vaak dat complicaties ontstaan door een fout in de hoeveelheid medicijnen. "Degenen die de medicijnen per patiënt verdeeld, moet daarom een hesje dragen dat 'spreek me niet aan' betekent. Dan wordt die werknemer niet afgeleid bij het verdelen van de medicatie."
Tekort aan codeurs
Het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven heeft geen cijfers beschikbaar omdat er een tekort was aan codeurs voor het onderzoek. "Dat is enorm jammer", stelt woordvoerder Roel Rambags, "Het ontbrak ons simpelweg aan voldoende mankracht om de deadline te halen." Het ziekenhuis is positief over het onderzoek. "We hebben niets te verbergen, en streven naar transparantie. Mogelijk dat we, nu het team weer op volle sterkte is, het onderzoek met terugwerkende kracht laten uitvoeren, maar daar is nu nog geen beslissing in genomen."