De bron van de Baronie-democratie lag gek genoeg in Parijs. Daar was op 14 juli 1789 de revolutie uitgebroken. Het volk had het oude regime opzij gezet. Die opstand ontspoorde na een tijdje. Op 21 januari 1793 besloten de Fransen hun koning te executeren. Lodewijk de Zestiende en zijn vrouw Marie Antoinette werden onder de guillotine geduwd en onthoofd.

Revolutie
De trotse Fransen waren ervan overtuigd dat dit ook voor andere landen het beste was en daarom gingen ze de revolutie exporteren naar de buren: De Republiek (Nederland) en Engeland. Maar wel onder dwang.  

Half februari overschreden Franse legers de grens bij Breda, geholpen door Nederlandse rebellen, onder wie Eindhovenaar Jan van Hooff. Na wat heen-en-weer schieten volgde de overgave van de Baroniestad. Fransen en rebellen plantten eind februari 1793 een vrijheidsboom op de Grote Markt.

Vernielingen
Het feest ging gepaard met vernielingen van beelden en wapenschilden die herinnerden aan de machthebbers: de familie Van Oranje-Nassau. Ook de Bredase Courant was 'om' en droeg voortaan de ondertitel: 'vryheid en gelykheid'. Na wat chaotische dagen keerde de rust terug.

Breda was bezet. Maar sommigen zagen dat toch anders en spraken van een bevrijding. Een revolutionair comité nam de macht over. Op zaterdag 2 maart riepen ze vanaf het bordes van het stadhuis verkiezingen uit, zodat iedereen werd 'bevrijd van alle despotische en aristocratische kluisters'. Alle Bredase mannen vanaf twintig jaar mochten naar de stembus.

Eerste verkiezingen van ons land
Zondag 3 maart 1793 was een historische dag: de eerste vrije verkiezingen ooit in ons land. En revolutionair ook. Eerst had Breda alleen protestantse bestuurders –zo ging dat toen- maar nu kwamen er voor het eerst katholieken in het stadsbestuur. Dertien katholieken naast zeven protestanten namen plaats in de 'municipaliteit' zoals de gemeenteraad toen heette.

Het waren wel allemaal 'notabelen' zoals de welvarende katholieke bierbrouwer Johan Havermans. Een eenvoudige sloeber belandde niet op het pluche. Ook vrouwen waren nog niet welkom. Maar het was al een grote stap die Breda maakte.

Fransen op de vlucht, oude orde terug
Een maand lang bestuurde dit nieuwe regime de stad. Maar de opmars van de Franse legers stokte en in het zuiden kregen ze een zware tegenaanval voor de kiezen van de Oostenrijkers. Dat ging mis en begin april namen ze de benen uit Breda. Het oude Oranje-regime sprong in het machtsvacuüm en draaide de klok terug. Opstandelingen belandden eventjes in de cel als collaborateurs maar echte straffen bleven uit, om de lieve vrede te bewaren.

1793 was het jaar van de mislukte invasie en democratie. Maar de Fransen gaven niet op. Een jaar later kwamen ze terug. Er volgden opnieuw vrije verkiezingen, er kwam een grondwet, onze eerste. Ook dit experiment ontspoorde door het dictatoriale optreden van Napoleon. De Fransen lieten van alles achter wat we nog steeds gebruiken, zoals onze wetgeving en de burgerlijke stand. En de herinnering aan de eerste vrije verkiezingen voor een gemeenteraad, in Breda op 3 maart 1793.