“Hoest u? Heeft u keelpijn of andere klachten?” Een vriendelijke jongeman staat achter een van plexiglas gemaakte balie in een witte tent. Sinds enkele weken is dit de entree van het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ). Ik schud nee en krijg een groen papiertje, mijn toegangsticket. Goedgemutst loop ik verder. Alsof ik een toelatingsexamen achter de rug heb.

Door naar de eerste etage. Piet-Hein Buiting staat in een haast klinisch witte vergaderkamer. Sinds 2015 is hij bestuursvoorzitter van het JBZ. In tijden van corona betekent dat: anticiperen op een crisis, waarover hij tegen Omroep Brabant uitgebreid vertelt.

“Wanneer het goed met mij gaat? Als ik kan bijdragen aan dat het goed verloopt. Het is hard werken en heel erg je weg zoeken in een situatie die je niet kent. Ik draai al jaren mee, maar dit is echt totaal anders dan we ooit hebben meegemaakt.”

In Brabant lijkt carnaval de aanjager te zijn in de verspreiding van het coronavirus. Bent u een carnavalsvierder?

Nee, maar het Bossche carnaval vind ik wel heel erg leuk. Als je terugkijkt, kun je zeggen: waren we maar niet gaan carnavallen.

Misschien, maar dat is speculeren, zou Brabant dan minder fel zijn getroffen. Aan de andere kant zou Nederland niet klaar geweest zijn om ons te helpen en zelf de schok op te vangen. Ze zouden de alarmsignalen uit Brabant niet gehad hebben en dan zou heel Nederland waarschijnlijk in één keer in een grote golf terecht gekomen zijn. Ik denk dat corona sowieso langsgekomen zou zijn.

Wat opvalt aan corona: je weet pas wat het is als je erin zit. Hoe bereid je je er op voor? Als je puur rationeel kijkt, denk je: dat kun je toch bedenken? Maar dat blijken wij dus niet goed te kunnen.

Eén ding weet ik zeker. De volgende keer dat iemand roept: ‘Er is ergens corona uitgebroken’, dan weten wij: wacht even. Er komt iets aan en wij weten wat we moeten doen. We gaan ons dan heel anders voorbereiden. Maar ja, dit is de allereerste keer dat we overvallen worden door corona.

Wanneer dacht u: dit is serieus?

Dat was tijdens een hardloopmoment met mijn zoon. Hij bracht twee psychologische aspecten bij elkaar. Eén: je beseft pas wat het is, als je er midden in zit. Je kunt niet proactief reageren, want je weet niet waarop je moet reageren.

Het tweede is: toen we erachter kwamen dat corona in zijn beginfase exponentieel is. Dus het is niet: 1, 2, 3, 4, 5. Nee het is: 1, 2, 4, 8, 16, 32, 64. Wacht even: 64? Ik heb maar 12 bedden op de ic. Als ik opschaal hebben we tweemaal 12 bedden. Bij 1, 2, 3, 4, 5 gaat dat goed. Maar als het om de 4-5 dagen: 1, 2, 4, 8, 16, 32, 64 doet, dan gaat dat helemaal niet goed.

Die twee dingen, dát besef: vanaf dat moment hebben we op die manier vooruitgedacht en deden we ook veel om de eerste schokgolf op te vangen. Dat is tot nu toe steeds gelukt.

Hoe ziet uw dag als ziekenhuisbestuurder eruit?

Ik heb me aangewend elke ochtend met mijn zoon hard te lopen. Dat is meteen een denktankmoment. Hij is mijn loopbuddy maar ook mijn meedenker. Veel van de ideeën die ik in de loop van de dag gebruik, zijn tijdens het hardlopen ontstaan.

Daarna ben ik hier bezig tot een uur of acht, negen. De hele dag ben ik actief in het netwerk van huisartsen, verpleeghuizen, thuiszorg en hier in het ziekenhuis. Weten wat er gebeurt, wat de vraagstukken en oplossingsmogelijkheden zijn.

Kunt u een voorbeeld geven?

Corona veroorzaakt bij de meesten eigenlijk niet veel leed. Je kunt mild en matig ziek zijn. Als je ernstig ziek bent, kan je zelfs een ziekenhuisopname nodig hebben. Maar we hebben geen oorzakelijke behandeling. Dat is dus iets anders dan wanneer je kanker of een acuut hartinfarct hebt. Dan zetten we een stent, is het vat open en ben je door je crisis heen. Maar met corona kun je eigenlijk alleen maar ondersteunen met beademen.

Als je dat weet, weet je ook dat heel veel van de dingen die bij patiënten moeten gebeuren ook thuis of in een minder ziekenhuisachtige setting zouden kunnen. Sinds we dat inzicht hebben, zijn we veel intensiever met huisartsen gaan praten en hebben we gezegd: hoe laat je patiënten naar het ziekenhuis komen, die het nut van de intensive care nodig kunnen hebben.

De grootste uitdaging is om dat thuis te laten gebeuren. Corona heeft sociaal namelijk een enorme impact. In het ziekenhuis word je geïsoleerd. Je hebt weinig eigenheid meer, bent een stuk allener. Met alle pakken en maskers om je heen is dat nog erger. Terwijl als jij de strijd van je leven voert tegen het coronavirus, je juist ondersteuning nodig hebt. Dat is deels medisch en verpleegkundig, al is dat met deze ziekte weinig. Maar dat is vooral van je naasten. Een arm om je schouder, als dat kan.

Het JBZ vroeg coronapatiënten in deze video na te denken over óf ze wel naar het ziekenhuis willen.

Sociaal contact levert op populatieniveau misschien een grotere bijdrage aan genezing en herstel dan beademingsapparaten. Al zijn beademingsapparaten in sommige situaties natuurlijk hard nodig zijn. Dan kan sociaal contact beademing echt niet vervangen.

Je zou denken: de ziekenhuisdirecteur is vooral bezig met ic’s.

Dat is deels ook waar. Maar ook dít is waanzinnig belangrijk. Het is een soort tunnelvisie dat we vooral met ic’s bezig zijn. Doordat we naar de ic getrokken worden, zien we de rest eigenlijk niet meer. Corona heeft iets van een mindfuck in zich. Dat trekt alle aandacht. Maar het verhaal is veel groter dan dat. Wat doet het met iemand als je vader, moeder of partner overlijdt en je mag er niet bij zijn? Dat zijn ook zaken waar we ons mee bezig moeten houden.

U houdt zich binnen het Regionaal Overleg Acute Zorgketen in Brabant bezig met ethische dilemma’s. Wat is het grootste ethische dilemma?

Dat zijn er twee. Eentje is vrij duidelijk: we hebben een bepaalde ic-capaciteit, dat is de beperkende factor. Wat als er te weinig bedden zijn, wat besluit je dan?

Het tweede is dat corona zich in het ziekenhuis als een koekoeksjong gedraagt. Het komt binnen, nestelt zich, wordt snel groter en drukt de rest weg. Terwijl we voor corona eigenlijk geen echte behandeling hebben en voor andere zorg die wordt weggedrukt, hebben we die wel. Je moet je afvragen: waar zet je je mensen en middelen in?

Heeft u ooit het gevoel gehad dat u de situatie niet meer onder controle had, dat het ziekenhuis dit niet aan kan?

Het is hard werken, maar we zijn nog steeds in control.

We hebben 110 coronapatiënten overgeplaatst naar andere ziekenhuizen. Dat aantal zouden we nooit alleen hebben kunnen opvangen. Het organiseren van die hulp is een van onze taken. Als je vraagt: hadden jullie dit ooit alleen kunnen oplossen? Dan zeg ik: nee.

Maar ben je in staat op tijd en goed gericht de juiste hulp erbij te krijgen? Dat hoort bij in control zijn. Wij hebben de afgelopen weken naast zorg voor patiënten met corona ook elke patiënt spoed- en oncologische zorg kunnen bieden.

Dat is een knappe prestatie.

Ja… Ik heb wel momenten gehad dat ik dacht: nu echt even focussen. Dan kan ik naar mijn omgeving kortaf worden. Zo van: nee, we zijn nu even bezig met een écht probleem op te lossen. Maar we hebben voor mijn gevoel iedere keer de bocht goed op tijd kunnen nemen.

Interview in twee delen

Omroep Brabant sprak deze week uitgebreid met Piet-Hein Buiting. Over hoe 'zijn' JBZ zich in het oog van de storm staande houdt en de grote impact die het coronavirus heeft op patiënten, naasten en personeel.

Dit was deel 1 van het interview. Het vervolg is hier te lezen: 'Er is een periode van voor en na corona, zoals mijn ouders spraken over voor en na de oorlog'