Wat doet een rivierkreeft uit Amerika in onze bossen? 'Een heuse ramp' in de Stuifmail

26 juli 2020 om 10:56 • Aangepast 2 augustus 2020 om 11:04
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij in de Stuifmail aandacht aan rivierkreeften in de bossen en bermen vol met bloemen

Blaren op een druivenstruik
Op de foto hieronder zie je dat op de bladeren van de druif een soort van bultjes zitten. Harrie Das wil graag weten wat hij aan deze bultjes kan doen. Nou, die bultjes worden veroorzaakt door de zogenaamde galmijt. Galmijten zijn mijten, een soort spinachtige, die gallen veroorzaken op planten. Er zijn ook andere geleedpotigen die gallen veroorzaken. Een van de bekendste gallen is de galappel. Bij druiven wordt dit ook wel de pokziekte genoemd, vanwege die vreemde bultjes.

Galmijten (foto: Harrie Das).
Galmijten (foto: Harrie Das).

Het eerste wat je moet doen bij het constateren van die bulten is het verwijderen van de 'getroffen' bladeren. Je kunt ze het best verbranden of in ieder geval ver van de plant verwijderen en niet op de composthoop gooien. Daarnaast kan je voor de winterperiode de druivenplant ontschorsen. Onder de schors overwinteren de galmijten. Mocht er nu strenge vorst komen dan kan je de druivenplant bij de voet bijvoorbeeld inpakken met stro. Mocht je dat niet hebben, dan kan je de plant inpakken met een deken, maar zorg er wel voor dat de plant kan blijven ademen. Geen vorst? Dan niets doen.

Een paradijs voor hommels (met toch dode hommels)
Twee weken geleden heb ik het in Stuifmail gehad over dode hommels. Ronald Brans heeft ook dode hommels en bijen in zijn tuin, terwijl hij zijn tuin een paradijs noemt voor hommels. In de buurt staan wel leilinden en de vraag is of dat een oorzaak kan zijn van de hommelsterfte.

Hommelsterfte (foto: Ronald Brans).
Hommelsterfte (foto: Ronald Brans).

Er is niet echt een schuldige aan te wijzen: elk jaar keert dit fenomeen terug. Er zijn rond eind juli en begin augustus heel veel insecten, die allemaal voedsel nodig hebben, dus de concurrentie is groot. Daarnaast zijn er planten bij die enorm geuren, zoals de zilverlindebomen, maar veel minder voedsel hebben. Ook leilinden zijn planten die minder voedsel bieden.

Daarnaast zijn er veel omgevingen waar minder planten staan; dat kan ook een oorzaak zijn. Dan moeten insecten ver gaan zoeken naar voedsel.

Hoe belangrijk zijn bloeiende bermen?
Deze vraag van Anneke Kievits sluit mooi aan bij de vorige vraag: ze vraagt zich af waarom er zoveel bermen in gemeenten zijn die vol staan met kruiden. Dat heeft alles te maken met het tekort aan biodiversiteit, onder andere veroorzaakt door de verstening van veel tuinen en de uitbreiding van bouwlocaties.

Daar waar voorheen natuur was, staan nu straten en huizen. De biodiversiteit lijdt daaronder. Om dat tegen te gaan, kiezen gemeenten ervoor om de bermen in te zaaien met planten (hopelijk wel de verantwoorde planten). Ze maaien vervolgens pas nadat het zaad is gevormd. Dat betekent dat er bloeiende planten staan, wat voedsel betekent voor veel dieren. Daarna kunnen de zaden zich verspreiden en komen er het volgende jaar weer nieuwe bloeiende planten. Gemeenten die de bermen plat maaien zijn echt schuldig aan biodiversiteitsverlies. Uitzondering; bij bepaalde punten, zoals kruispunten, moet men wel de berm plant maaien vanwege de verkeersveiligheid, maar dat hoeft dus niet overal.

Rivierkreeft in de bossen van de Vrachelse heide
Op de foto zie je heel duidelijk een kreeft zitten, en dat was uiteindelijk ook de conclusie van Jeanine van den Berg. Haar vraag is dan ook, als het een kreeft is, wat doet die dan in de bossen? We hebben hier te maken met een Amerikaanse rode rivierkreeft en niet met een inlandse soort.

De rivierkreeft (foto: Jeanine van den Berg).
De rivierkreeft (foto: Jeanine van den Berg).

Deze Amerikaanse rode rivierkreeften komen oorspronkelijk voor in het zuidoosten van de Verenigde Staten en in Mexico. Ze leven daar in zoet water, zoals plassen, poelen en beken. Het is duidelijk een invasieve exoot en in tegenstelling tot onze eigen rivierkreeften kunnen deze soorten ook over het land lopen. Als een beek niet meer voldoende voedsel heeft klimmen ze eruit en gaan ze naar een volgende plek, ook naar soms geïsoleerde locaties.

Dat laatste is natuurlijk een ramp voor het aanwezige dierenleven daar. Sinds 1984 zijn deze dieren al in ons land, maar sinds 2007 kennen we inmiddels zeven verschillende exotische rivierkreeften. Een heuse ramp dus.

Paddenstoelen in juli, is dat bijzonder?
Op deze foto zie je heel duidelijk paddenstoelen omhoog komen. Jose Wisman wil weten welke soort dit is en of dat het gebruikelijk is dat ze nu al opkomen in juli.

Parasolzwammen (foto: Jose Wismans).
Parasolzwammen (foto: Jose Wismans).

Op de foto zie je lichtbruine paddenstoelen met wat donkere vlekken op de hoed - en ook op de wat wittere steel zie je vlekken. We hebben volgens mij te maken met parasolzwammen. Dat ze al in juli opkomen is niet raar. Schimmels, waaronder paddenstoelen, kennen niet het door ons ingestelde systeem van seizoenen. De schimmels gaan groeien wanneer de omstandigheden goed zijn. Voedsel ligt er ook genoeg, want schimmels groeien veelal op natuurlijk afval, en dat is bijna altijd aanwezig.

Nummer 6. Het Bruin zandoogje – Herman Schellekens.
Publicatie 21 jul. 2020
Het bruin zandoogje is een van de meest voorkomende dagvlinders in de tuinen. Bang voor andere insecten zijn ze zeker niet. Let maar eens op bijen en zweefvliegen die weggewaaid worden.

Wat voor spin is dit?
Op de foto zie je een vrij forse geel zwarte spin hangen in een mooi web. We hebben hier te maken met een vrouwtje van de wespspin. Oorspronkelijk komen de wespspinnen voor in gebieden rond de Middellandse zee. Langzamerhand zijn deze spinnen als gevolg van de klimaatsverandering opgerukt naar het noorden. In 1980 kwam ze naar Nederland, in Limburg.

Wespspin (foto: Marianne Thijssen).
Wespspin (foto: Marianne Thijssen).

In het midden van het web zit een witte zigzagstreep. Onderzoekers zijn nog steeds met dit fenomeen bezig. De vraag is of de witte banden insecten aantrekken door uv-licht te weerkaatsen. Of is het om het web zichtbaarder te maken voor grotere dieren, die het vermijden en niet kapot maken? Of misschien is de functie wel om het web steviger te maken voor het vangen van grotere prooien. We weten het nog niet.

Bijzondere kever
Op deze foto zie je een donkerbruine forse kever. Het beestje is ongeveer vier centimeter lang en heeft een vreemd uitsteeksel aan de kop. Dat uitsteeksel doet een beetje denken aan de neushoorn, en dat is geen toeval: deze kever is een neushoornkever. De hoorn bij het mannetje is vrij groot, ongeveer één centimeter, en buigt een beetje omhoog. De hoorn van het vrouwtje is daarentegen erg klein, een beetje stomp én vaak nauwelijks zichtbaar.

Neushoornkever (foto Jack van der Vleuten).
Neushoornkever (foto Jack van der Vleuten).

Neushoornkevers komen steeds vaker voor in ons land. Nederlans is dan ook het noordelijkst gelegen gebied neushoornkevers verspreidt. Deze grote kevers behoren tot de familie van bladsprietkevers, waartoe onze bekende meikever ook behoort. Larven van neushoornkevers leven drie tot vijf jaar in rottend hout van diverse loofboomsoorten en dus ook in composthopen.

Natuurtip: zomerwandeling grenzen van Rooi
Op zondag 2 augustus wordt er een 'corona-proof' wandeling georganiseerd door IVN Sint-Oedenrode. De wandeling vindt plaats bij het Nuenense natuurgebied De Mosbulten. Dat is het enige stukje waar Sint-Oedenrode aan Nuenen grenst. De wandeling begint om halftien, is circa zes kilometer lang en duurt ongeveer tweeënhalf uur. Het natuurgebied De Mosbulten is aangelegd als natuurcompensatie voor de A50 en is ondanks de jonge leeftijd zeker de moeite waard. Het dragen van laarzen is aanbevolen. Deelnemers moeten zich van tevoren aanmelden.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.