Rut Stokman en Jo Gerrits deden onderzoek en maakte een tentoonstelling over de ontberingen die patiënten en personeel er in die tijd hebben meegemaakt. "Er was zo weinig tastbaars dat ik zelf met een metaaldetector op dit terrein in Vught ben gaan zoeken", vertelt Rut, terwijl we in de buurt van villa Voorburg in Vught lopen. "Ik heb in twee middagen van alles gevonden. Kogels, granaatscherven en ook Engelse drinkbekers en etensbakjes."

Op het uitgestrekte terrein is begin oktober 1944 een tankslag geweest in aanloop naar de bevrijding van Den Bosch. In die periode is er veel geschoten en zijn er ook patiënten en verpleegkundigen omgekomen.

Meer dan duizend patiënten extra
Omdat de Duitsers langs de kust de 'Atlantikwall' aanlegden, moesten zevenduizend patiënten elders ondergebracht worden. Bij Reinier van Arkel werd het daarom twee keer zo druk als voor de oorlog. Onder de patiënten uit Santpoort waren ook vijf joodse patiënten, die na Duitse razzia's in het Vughtse Voorburg later in Auschwitz om het leven kwamen.

"Er was veel te weinig eten voor iedereen hier en dus werden heel veel mensen ziek en stierven door ziekte en uitputting", vertelt Rut. In een verslag over 1943 staat beschreven: "De gezichten werden steeds smaller en de kleren steeds ruimer." Een van de slachtoffers is de tienjarige Wimpje Koning, een van de patiënten uit Heiloo die na een jaar in Vught overlijdt.

"Wat bijna niemand weet is dat cabaretier Lou Bandy ook een tijdje hier heeft gezeten", vertelt Rut verder. "Lou deed een zelfmoordpoging, toen hij als gijzelaar opgesloten zat in Haaren. Hij was daar gedetineerd omdat hij tijdens een optreden het manke loopje van Seyss-Inquart geïmiteerd had.

Lou kon niet tegen de opsluiting en werd na de zelfmoordpoging als psychiatrische patiënt gezien. Hij heeft hier zelfs nog opgetreden", zegt Rut Stokman.

"Op het dak van één van de gebouwen was ook een rood kruis gemaakt zodat vanuit de lucht te zien was dat er een ziekenhuis was en dat het dus niet gebombeerd mocht worden. Toch viel er in februari 1945 een vliegtuigbom op een gebouw en komt er een cliënt om het leven," vult Stokman nog aan.

Een plaquette in een van de gebouwen herinnert aan de tijd dat de patiënten uit Heiloo in Vught verbleven. "Uit dankbaarheid voor genoten gastvrijheid 1942 - 1945 psychiatrisch ziekenhuis Willibrordus Heiloo", staat erop te lezen.

Een foto van de plaquette en andere foto's en voorwerpen uit de oorlogsjaren zijn sinds kort te zien in een tentoonstelling bij Reinier van Arkel in Den Bosch. Elke laatste zaterdag van de maand geeft Rut Stokman ook een rondleiding over de geschiedenis van psychiatrische instelling op het terrein van Voorburg in Vught.