Sinds 1 januari 2022 geldt de nieuwe inburgeringswet, waarbij gemeenten een grote verantwoordelijkheid hebben. Een onderdeel daarvan is het 'financieel ontzorgen' van statushouders gedurende de eerste zes maanden. Op die manier kunnen statushouders zich richten op het inburgeren en hebben ze minder stress over geld, is de gedachte.

Omroep Brabant legde alle Brabantse gemeenten een vragenlijst voor over de financiële hulp aan statushouders. Uit de antwoorden bleek dat niet alle gemeenten even blij zijn met deze nieuwe verplichting.

Vanaf het moment dat de statushouder een huis krijgt toegewezen in de gemeente, is de gemeente verplicht om de vaste lasten van de statushouder te betalen vanuit de bijstandsuitkering. Op die manier houdt de statushouder alleen het besteedbare inkomen over en vallen er aan het eind van de maand geen onverwachte rekeningen op de mat.

Kritiek op verplichting
Het idee hierachter is dat statushouders na die periode van zes maanden zichzelf financieel kunnen redden. Volgens de gemeente Oss ligt dat in de praktijk anders. "Wij vinden het ontnemen van eigen verantwoordelijkheid voor betalingen voor alle statushouders geen goed idee en vinden dit ook geen goede voorbereiding op financiële zelfredzaamheid. Ook betekent het veel financiële en administratieve rompslomp voor de gemeente."

De gemeente Loon op Zand deelt die mening. "Wij zijn geen voorstander van het verplicht financieel ontzorgen. Wij zien liever dat het geen verplichting, maar een optie is die je als gemeente kan opleggen en waarbij de periode van ontzorgen maatwerk is."

"De tijd en het geld die hiermee gemoeid zijn, kunnen beter in een persoonlijke begeleiding worden geïnvesteerd, waarbij we mensen vanaf de start leren om financieel zelfredzaam te worden", aldus het antwoord van gemeente Loon op Zand.

Verantwoordelijk voor achtergebleven familie
De gemeente Breda geeft aan dat de financiële hulp niet voor alle statushouders écht nodig is. "Niet iedereen waardeert de ondersteuning die nu verplicht is. Zeker voor goed opgeleide statushouders voelt dit als het niet serieus nemen van hun mogelijkheden."

Maar, zo erkent de gemeente Breda, er zijn ook statushouders die de hulp goed kunnen gebruiken. "Ze voelen zich vaak verantwoordelijk voor achtergebleven familie in hun thuisland. Met name financieel, waardoor zij hen vaak geld sturen. Tegelijkertijd kunnen ze in het begin niet goed inschatten hoeveel ze zelf nodig hebben om rond te komen. In de huidige tijd met een toenemende inflatie is dit een extra groot probleem."

Zorgen om stijgende prijzen
Dat laatste zien meer gemeenten. Op de vraag of het financieel ontzorgen lukt, geven veel gemeenten aan dat het door de huidige stijgende prijzen steeds lastiger wordt. "Statushouders moeten een nieuw energiecontract afsluiten en ze betalen de hoofdprijs. Het zou fijn zijn als er een aanbieder is die een passend contract kan bieden voor inwoners met een inkomen op of rond het minimum", luidt het antwoord van gemeente Oosterhout.

De gemeente Eersel krijgt steeds meer aanvragen voor de voedselbank via de vluchtelingenwerkgroep. "Deze ontwikkeling kan betekenen dat statushouders niet of bijna niet kunnen rondkomen met hun inkomen. Dit is overigens geen verschil met andere Nederlanders die er in koopkracht op achteruitgaan dit jaar."

Dat onderschrijven ook andere gemeenten meerdere malen. Zo ook de gemeente Loon op Zand: "Iedereen die een bijstandsuitkering ontvangt, statushouder of niet, heeft het extra moeilijk."