Het is volgens Wilthagen niet zo dat we een massale golf van stakingen in Nederland hebben. We zien er veel bij onder meer het openbaar vervoer, maar staken is van alle tijden. Wél is het zo stakingen de laatste tijd meer opleveren. "We zien best een aantal successen bij vakbonden. Bij de NS is er na stakingen bijvoorbeeld zo'n 10 procent loonsverhoging uitgekomen", zegt hij.

De reden: vakbonden hebben meer macht dan ooit. "Dat is eigenlijk heel verrassend, want het ledenaantal bij bonden was al jaren gigantisch aan het afnemen", stelt de hoogleraar. "Maar we zien nu zelfs dat jongeren zich weer bij vakbonden aansluiten, omdat ze zien dat die iets voor ze kunnen doen. En als je veel leden hebt, zullen meer mensen gaan staken en kun je meer druk uitoefenen."

De reden van de toegenomen macht is vooral een flink personeelstekort. "De arbeidsmarkt is al heel lang krapper aan het worden. Dat komt nu steeds meer tot uiting, door bijvoorbeeld vergrijzing. Werknemers kunnen daardoor druk uitoefenen op werkgevers, veel meer dan eerst. Want als werkgevers hun mensen willen houden, moeten ze er volgens de werknemers wel iets voor over hebben", legt Wilthagen uit.

Ook is er in Nederland al jaren een discussie over dat de lonen te weinig stijgen. "Iedereen vindt ook dat die omhoog moeten, dat was een aantal jaar terug ook al zo." Inmiddels kennen we ook nog een energiecrisis en flinke inflatie, waardoor de koopkracht onder druk komt te staan. "Mensen hebben nu hogere verwachtingen van vakbonden. Ze voelen aan dat er meer ruimte is om de cao's te verbeteren", aldus de hoogleraar.

Volgens Wilthagen zijn werkgevers ook bereid om een hoger bod te doen dan normaal. Ze snappen dat alle kosten zijn gestegen en willen in zekere mate mee met de ontwikkelingen. De strijd tussen de werkgevers en vakbonden gaat nu vooral over wát dan een redelijk bod is.

Drie weken geleden was het vakbond FNV die een staking in het streekvervoer startten. Maandag zijn het leden van de CNV die het werk neerleggen. "De FNV wil dat werkgevers voor alle gestegen kosten opdraaien. CNV is daar iets schappelijker in. Werkgevers vinden dat ze niet overal voor kunnen opdraaien. De overheid doet bijvoorbeeld ook van alles, zoals het prijsplafond voor energie. Dat moet volgens werkgevers ook mee worden geteld."

Wilthagen verwacht dat de stakingen zullen leiden tot een beetje winst. "Werkgevers zullen niet maandag al akkoord gaan en de vakbond zal ook niet alles krijgen. Maar er komt denk ik wel een beter bod dan nu, door de druk die de vakbond uitoefent."

LEES OOK: Buschauffeurs staken hele week, er is amper streekvervoer