“Een vreselijk verhaal”, vindt Van Delft het leven van Pauli. “Maar wel een verhaal dat verteld moet worden.” Pauli werkte op een plantage in Suriname en werd door de zoon van de eigenaar meegenomen naar Nederland. Omdat in ons land slavernij niet gebruikelijk was, werd Pauli vrij man. Maar dat was betrekkelijk. Hij kwam als knecht in dienst van de Tilburgse notaris Bles en moest nog steeds voor een meester zorgen.

Via notaris Bles kreeg Pauli werk als veldwachter in Moergestel en later Hilvarenbeek. Van Delft: “Moet je je voorstellen. Het aantal mensen van niet-Europese afkomst in een dorp als Hilvarenbeek is zelfs nu nog niet heel groot. Maar toen was hij uniek. En hij kreeg zijn baan via een rijke notaris. Dus mensen waren ook nog eens jaloers.”

Pauli moest zorgen voor gezag: dat er niet werd gestolen en dat mensen hun belasting betaalden. Van Delft: “Als mensen iets fout deden, sloeg hij ze in de boeien. Maar dat had hij zelf ook meegemaakt. Dat is cru.”

In de archieven is een incident bewaard. Lopend door het centrum van Hilvarenbeek, vertelt Van Delft erover: “Het zal ergens in één van de kroegen hier rond de Vrijthof gebeurd zijn. Het was feest, er was een gevecht en hij moest dat oplossen. Hij sprong ertussen maar hij werd uiteindelijk zelf, als veldwachter, tegen de grond gemept.”

Cindy de Koning maakte voor Omroep Brabant een podcast over de sporen van het slavernijverleden in onze provincie. Uiteraard bespreekt ze daarin ook het verhaal van Pauli.

Hoe zou Pauli het allemaal beleefd hebben? Dit is er bekend: hij werd gedoopt, kreeg een officiële naam, trouwde een Nederlandse vrouw en kreeg kinderen. Maar was hij ook gelukkig? We weten het niet. “Alles is vastgelegd door de witte mensen”, legt De Koning uit. “Nederlanders waren héél goed in alles opschrijven, alles is bewaard gebleven. Maar de tot slaaf gemaakte mensen zelf konden bijna nooit lezen of schrijven. Dus dat moet je voor een stuk invullen.”

Maar Pauli ging in zijn tijd niet positief over de tong. De Koning “Die Moren kun je niet vertrouwen, zo werd erover gepraat.”

Drie van Pauli’s kinderen werden ook veldwachter: in Hilvarenbeek, Oisterwijk en Udenhout. Op papier klinkt het mooi. Maar schijn bedriegt. De Koning: “Het waren kinderen met een kleur, ze zijn nooit echt geaccepteerd en raakten aan de bedelstaf. Zijn nazaten hebben een ellendig leven gehad.” Van Delft: “Zelfs zijn achterkleinkind leefde nog een soort van verbannen, aan de rand van Hilvarenbeek.”

Twintig verhalen uit het Brabantse slavernijverleden vertelt De Koning in de podcastserie ‘Zwart-Wit Verleden’. Van een tot slaaf gemaakt kind dat hier op een kasteel belandt tot een oud-gouverneur van Suriname die in Breda ging wonen. En dus ook het verhaal van Johannes Pauli.

De podcast 'Zwart-Wit Verleden' is te beluisteren in iedere podcastapp. De animatiefilm van Xavier van Delft kun je hieronder zien.