Dit dier heeft niks met bier of nare periode te maken, Frans verklaart naam

27 augustus 2023 om 10:30 • Aangepast 8 september 2023 om 02:03
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij onder meer aandacht aan een dwergcicade, bomen die beschadigd zijn en een mooie nachtvlinder met een bijzondere naam.

Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister deze hier:

Wachten op privacy instellingen...

Bijzondere nachtvlinder tijdens een nachtelijke wandeling
Christian van Laarhoven stuurde mij een foto van een nachtvlinder. Hij wil graag weten welke vlinder dit is. De naam van deze nachtvlinder is lichte coronamot. Deze behoort tot de familie van de grasmotten. De rups van deze vlinder komt graag op Jakobskruid (weer een reden om die planten te sparen), maar ook en vooral op het mooie koninginnenkruid (zie de vorige Stuifmail van zondag 20 augustus). De naam heeft deze nachtvlinder te danken aan een ander lid van deze soort, namelijk de gewone coronamot.

Een gewone coronamot (foto: Saxifraga/Zoran Bozovic).
Een gewone coronamot (foto: Saxifraga/Zoran Bozovic).

Dit heeft dus niets met bier te maken of met die nare coronaperiode die we achter de rug hebben. De naam is gebaseerd op de meteorologie. De gewone coronamot heeft namelijk lichte cirkels op de vleugels en rond de zon of maan vormen zich soms vergelijkbare lichte kransen (corona), die ontstaan door waterdruppels of kristallen van een wolk.

Een Egyptische treksprinkhaan (foto: Rob Vermeulen).
Een Egyptische treksprinkhaan (foto: Rob Vermeulen).

Op het blad van de poolbar in Rhodos
Rob Vermeulen was op vakantie op het Griekse eiland Rhodos en maakte daar een foto van een dier. Hij dacht aan een krekel. Hij stuurde mij de foto toe. Ik kan me voorstellen, dat hij dacht aan een krekel, maar dit is een andere soort uit de orde van rechtvleugeligen ofwel de orde van sprinkhanen en krekels. Dit is een sprinkhaan en de naam is Egyptische treksprinkhaan. Deze soort heeft dan wel de naam treksprinkhaan, maar dit klopt niet helemaal, want deze sprinkhanen trekken niet - zoals ander treksprinkhanen - in grote zwermen door het landschap. Zo’n landschap dan kaal achterlatend. Egyptische treksprinkhanen hebben wel het uiterlijk van die andere treksprinkhanen, maar ze zijn vrij onschadelijke en leven solitair. Heel apart trouwens bij deze soort is het hebben van een diapauze. Dit betekent dat zij het voortplantingsproces tijdelijk even een halt kunnen toeroepen.

Een dwergcicade (foto: Tjerk Langman).
Een dwergcicade (foto: Tjerk Langman).

Zeer klein beestje gespot
Tjerk Langman stuurde mij een foto, maar wist niet wat hij precies gefotografeerd had. Op de foto zie je een geelachtig diertje met vleugels en een bruinrode kop. Volgens mij hebben we hier te maken met een dwergcicade. In principe kom je dit soort dwergcicades tegen op eikenbomen. Ze worden maximaal 8,3 millimeter groot. Je kunt ze dus tegenkomen in bossen, parken maar ook in lanen. De eitjes van de dwergcicade worden door de vrouwtjes gelegd op de knoppen van jonge eikenbladeren. De nimfen zuigen, net als de volwassen dwergcicades, vervolgens plantensap uit de knoppen en bladeren van eikenbomen.

Jonge knobbelzwanen (foto: Anita van Wanrooij).
Jonge knobbelzwanen (foto: Anita van Wanrooij).

Jonge zwanen met verschillende kleuren verenpakken
Bij Anita van Wanrooij thuis zwemmen een aantal jonge knobbelzwanen (pullen). Zij vraagt of de kleur van de veren bij deze dieren iets zegt over het geslacht. Het antwoord is nee. De jonge knobbelzwanen krijgen of een bruin of een wit verenkleed. Overigens zijn de pullen (babyzwanen) al een paar uur na de geboorte het zwemmen en lopen al machtig. Ze blijven in het begin wel altijd dicht bij de moeder. Terwijl de vader de omgeving afspeurt en alle vijanden met opgezette vleugels en een sissend geluid fel benadert. Meestal schrikt dit ook mensen af.

De gewone sikkelspanner (foto: Auke van Veen).
De gewone sikkelspanner (foto: Auke van Veen).

Rupsje gespot, welke vlinder hoort daarbij?
Auke van Veen stuurde mij een foto en wil graag weten wat voor rups dit is. Volgens mij is dit de rups van de gewone sikkelspanner. De rupsen van deze nachtvlinder kruipen de grond in, nadat ze hun buikje hebben volgegeten. Daar overwinteren ze als pop. Na de winter, zo vanaf april, komen de volwassen vlinders naar buiten.

De gewone spikkelspanner (foto: Saxifraga/Peter_Meininger).
De gewone spikkelspanner (foto: Saxifraga/Peter_Meininger).

De vlinders komen heel vaak op het licht af. Overdag kun je ze vaak rustend zien op boomstammen. Maar je moet goed kijken, want ze vallen bijna niet op.

Wachten op privacy instellingen...

Haal de natuur naar je tuin: droogtebestendige planten – Vitens NV
Droogtebestendige planten verbruiken veel minder drinkwater, zijn onderhoudsvriendelijk en ook nog eens hartstikke mooi! Bekijk hier de top vijf van droogtebestendige planten.

Schade aan de bast van een boom door een edelhert (foto: Ria Boertjes).
Schade aan de bast van een boom door een edelhert (foto: Ria Boertjes).

Op de Planken Wambuis staan bomen met gestripte basten
Ria Boertjes was aan het wandelen op de Planken Wambuis op de Veluwe en zag daar een paar bomen staan waarvan de bast behoorlijk was aangevreten. Ze vroeg zich af wie of wat dit gedaan hebben? Op dit grote natuurgebied van zo’n 2123 hectare lopen edelherten, reeën, wilde zwijnen, vossen, dassen en boommarters. Van al deze prachtige dieren zijn de edelherten de 'schuldigen'. Zij strippen de bast van de bomen.

Een edelhert (foto: Saxifraga/Hans Dekker).
Een edelhert (foto: Saxifraga/Hans Dekker).

Tijdens de zomertijd doen ze dit als aanvulling op het eten, als variatie tegenover de zachte gewassen die ze dan ook volop eten. Maar vooral in de winter gaan ze op de bast van bomen af, omdat er dan minder zachte plantengewassen aanwezig zijn. Daarnaast tasten ze de bast van de bomen aan doordat ze hun geweien daartegen vegen. Het verschil met wat je op de bovenstaande foto ziet, is dat er dan diepe groeven te zien zijn.

Een stalvlieg (foto: Gerrit Janssen).
Een stalvlieg (foto: Gerrit Janssen).

Insecten die vreselijke pijnen veroorzaken
Gerrit Janssen stuurde mij de bovenstaande foto van zijn arm met daarop een stekend insect. Hij vroeg zich af wat voor insect dit is. Volgens mij heeft Gerrit te maken met stalvliegen. Vooral het vee heeft last van deze vliegen, maar ook de mens kan er behoorlijk veel hinder van hebben. Stalvliegen hebben in tegenstelling van de gewone huisvlieg - die een zuigsnuit hebben - een steeksnuit en daarmee prikken ze een gaatje in de huid van zoogdieren (en dus mensen) en zuigen dan het bloed op. Het vervelende is dat deze stalvlieg best veel lijkt op andere vliegensoorten dus ben je vaak te laat om deze stalvlieg weg te meppen. In huis zul je ze trouwens nauwelijks tegenkomen. Maar vooral in stallen en daar waar veel vee loopt, zijn ze volop te vinden. De beste remedie voor de bestrijding van stalvliegen is mest snel wegruimen. Daarnaast kun je bij het Kennis en adviescentrum dierplagen terecht voor meer informatie over stalvliegen.

De nimf van de smalle randwants (foto: Riky Driessen).
De nimf van de smalle randwants (foto: Riky Driessen).

Wants gefotografeerd bij de Astense Aa
Riky Driessen heeft een wants gefotografeerd bij de Astense Aa. Ze vraagt zich af welke wants dit is. Volgens mij is dit de nimf van de smalle randwants. Smalle randwantsen hebben net zoals alle andere wantsen een onvolledige gedaantewisseling. Nadat de diertjes uit hun ei gekropen zijn, zie je een diertje dat al veel lijkt op een volwassen wants. In een later stadium, als ze bijna volwassen zijn (imago), noemen we de diertjes nimfen. Deze smalle randwantsen kom je vooral tegen op bessendragende struiken, zeker in de volle zon. Je ziet ze dus bijvoorbeeld op sporkehout, diverse rozensoorten, maar ook op de lijsterbes en de meidoorn. Het menu van deze smalle randwantsen bestaat uit het sap van de rijpe vruchten.

Een hoornaarroofvlieg (foto: Marianne Wijten Navest).
Een hoornaarroofvlieg (foto: Marianne Wijten Navest).

Rubriek mooie foto’s
In de rubriek mooie foto's dit keer een foto die Marianne Wijten Navest maakte van een mooi insect dat zij zag. Dit is een hoornaarroofvlieg, de grootste roofvlieg van Nederland. Meer informatie over deze hoornaarroofvlieg via deze link.

Zandvlakte in de 'Brabantse Sahara' (foto: Frans Kapteijns).
Zandvlakte in de 'Brabantse Sahara' (foto: Frans Kapteijns).

Natuurtip
Zaterdag 2 september wordt een woestijnwandeling georganiseerd langs zeven bijzondere plekken in de Loonse en Drunense Duinen. De wandeling duurt van tien uur 's ochtends tot halfeen 's middags.

Deze pittige wandeling, heeft niet voor niets de naam woestijnwandeling gekregen. Hij voert deelnemers voor tachtig procent over de mulle zandvlakte van de Brabantse Sahara, waarbij de deelnemers langs zeven bijzondere plekken komen. Er wordt begonnen bij het herdenkingsmonument ter ere van de veertien verzetsstrijders en lopen dan verder over het rolstoelpad naar het uitkijkpunt, waar je kan genieten van een prachtig panorama en de weidsheid van de Loonse en Drunense Duinen ervaart. Vervolgens lopen ze naar het Hoogste Punt in de duinen en naar de markante grove den, die de naam 'Tante Truus' draagt. De deelnemers vervolgen hun weg naar de ruim vijfhonderd jaar oude eik, die een omtrek heeft van 5,50 meter en waarvan de dikste tak een omvang heeft van 1,60 meter. Vandaar vertrekken ze naar de Sint Jansberg en passeren ten slotte Bivak 19, die nog uit de tijd stamt, dat de militairen hier oefenden.

Meer informatie:
• Aanmelden verplicht: dat kan via deze link.

• Vertrekplek is de parkeerplaats Bosch en Duin aan de Schoorstraat 50 in Udenhout.

• Deelname kost leden van Natuurmonumenten zeven euro, niet-leden betalen tien euro.

• Trek stevige wandelschoenen aan, waarmee je goed door het mulle zand kunt lopen.

• Draag kleren die passen bij het weer.

• Controleer jezelf achteraf altijd op teken!

• Deze excursie is gericht op volwassenen. Oudere kinderen zijn onder begeleiding van een volwassene ook welkom.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!