BRABANT BEVRIJD

Nederland is bevrijd, maar niet op deze plek

Vandaag om 07:00 • Aangepast vandaag om 10:19
nl
6 mei 1945. Aan de verwarring in het bezette deel van Nederland komt geen eind. De Duitsers zijn er nog steeds en blijven zitten waar ze zitten. In het Land van Heusden en Altena groeien de twijfels. De geallieerden zijn het bezet gebied nog niet binnengetrokken. Er is in bezet Nederland een machtsvacuüm ontstaan, met veel oplopende spanningen.
Profielfoto van Willem-Jan Joachems
Geschreven door

De onduidelijkheid is begonnen na het staakt-het-vuren en de overgave in Duitsland aan generaal Montgomery, op 4 mei. Een dag later krijgt de bezetter in Wageningen aanvullende bepalingen voorgelegd. Maar de Duitsers moeten die eerst bespreken. Het antwoord komt op 6 mei 1945, in de late middag.

Generaal Johannes Blaskowitz gaat op deze dag weer naar Wageningen. In een lokaal van de Landbouwhogeschool heeft hij een ontmoeting met de Canadese generaal Foulkes. En daar tekent de Duitse bevelhebber de aanvullende capitulatie-overeenkomst. Nederland is nu dus écht bevrijd, maar dan vooral op papier.

Afspraken
Vanaf dit moment is het een stuk duidelijker wat de Duitse bezetter gaat doen om het leven in Nederland weer normaal te krijgen. In ieder geval niet meer vechten.

Afspraak is dat de Duitse troepen op de plek moeten blijven waar ze nu zijn. Verder moet het Duitse bevel complete inzage geven in de aantallen soldaten en hun wapens, waar ze gelegerd zijn en hoeveel voedsel ze nog hebben. Ook moeten de Duitsers kaarten waar mijnenvelden liggen overhandigen en moeten ze die mijnen opruimen, obstakels opruimen en vaarwegen begaanbaar maken.

De Duitse politie komt onder de hoede van het leger. Bovendien willen de geallieerden alle codes voor het Duits radioverkeer hebben. De Duitsers mogen ook niks slopen of verplaatsen. Dieren moeten ze zelf verzorgen. Het gaat dan vooral om paarden. Bovendien moeten de Duitsers luisteren naar bevelen van de geallieerden en helpen bij de voedselhulp.

Jan Borghouts (met hoed) en prins Bernhard voor Hotel 'De Wereld' in Wageningen (foto: NIMH).
Jan Borghouts (met hoed) en prins Bernhard voor Hotel 'De Wereld' in Wageningen (foto: NIMH).

Bij de besprekingen is ook Jan Borghouts (1910-1966) uit Bergen op Zoom, alias 'Peter Zuid', topman uit het verzet. Hij is er voor de Binnenlandse Strijdkrachten (BS). Maar feitelijk is de Brabander geen partij in het overleg.

In de overeenkomst wordt met geen woord gerept over de mogelijk rol van de BS. De gewapende groepen burgers en meer oud-verzetsmensen willen graag een rol spelen in de ordehandhaving. De geallieerden willen er niet aan. Ze hebben geen enkel vertrouwen in de gewapende teams. Teleurgesteld gaat Borghout terug naar het hoofdkwartier. Het machtsvacuüm blijft.

Geen haast
Tegen de afspraken tussen geallieerden en Duitsers in beslissen de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) toch om wat te doen. Die avond krijgen de commandanten van de BS het bevel om op te treden tegen individuele Duitsers die zich misdragen. Maar ze mogen alleen in actie komen als de geallieerden er nog niet zijn.

Die laten zich ook deze hele dag nog niet zien. Er is geen enkele Canadese of Britse bevrijder in Holland of het Land van Heusden en Altena. Zo is de Prinses Irene Brigade - als onderdeel van het Canadese leger - nog steeds gelegerd in en rond Den Bosch. Ze krijgen op 6 mei het bevel om in te pakken en naar Wageningen te gaan. Daar krijgen ze nóg een dag om hun uitrusting en materieel in orde te maken. Op 8 mei mogen ze via Utrecht, naar Den Haag voor een feestelijke intocht. De bevrijders maken geen haast.

Militairen van de Wehrmacht in Amsterdam worden door BS'ers gedwongen terug naar hun hoofdkwartier te gaan (foto: NIMH).
Militairen van de Wehrmacht in Amsterdam worden door BS'ers gedwongen terug naar hun hoofdkwartier te gaan (foto: NIMH).

Voor een groot deel van Nederland is deze zondag 6 mei 1945 de traditionele wekelijkse rustdag. Mensen bezoeken de kerk, soms wel twee keer. Ze wonen missen en diensten bij vol dankbaarheid, want het land is bevrijd van jarenlange onderdrukking. Velen krijgen niks mee van de vage politieke en militaire situatie en de verwarring. Maar dat zou spoedig wel gaan gebeuren.

Het grootste deel van Noord-Brabant is in de herfst van 1944 bevrijd. Behalve Het Land van Heusden en Altena. Dat kreeg pas in mei 1945 de vrijheid terug. Dagelijks lees je in deze serie over de gebeurtenissen aan het eind van de Tweede Wereldoorlog in Europa.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.