"Het moet bij mij nog even indalen dat de droom na tien jaar is uitgekomen", zegt militair historicus Jack Didden uit Drunen. Hij was een van de initiatiefnemers van deze fietsroute. Samen met Heemkundekring Onsenoort en de gemeente Heusden zette hij dit op. De route voert fietsers langs historische plekken in de streek die het zwaar te verduren kreeg tijdens de bevrijdingsperiode van najaar 1944.

Gekkenhuis
'The Battle for the Canals'. Zo noemen de Britten deze fase in de bevrijding van Brabant ook wel. Zoals de spectaculaire oversteek die Schotse troepen maakten. Ze hadden bevel gekregen om een taai Duits steunpunt op te ruimen dat de grote geallieerde uitbraak uit Den Bosch en Tilburg blokkeerde. De vijand had zich achter het Afwateringskanaal verschanst, bij Drunen.

Giersbergen in de Loonse en Drunense Duinen was het geallieerde verzamelpunt voor de grote aanval. Die had als codenaam Guy Fawkes en moest worden uitgevoerd door de 51e Schotse Highland Divisie. Onder dekking van het bosgebied, kwamen zo'n 9000 militairen samen, met heel veel voertuigen.

"Het was een gekkenhuis. Die boeren hebben hun ogen uitgekeken", vertelt Jack Didden op deze 5 mei aan een groot gezelschap dat is samengekomen in Giersbergen voor de feestelijke start van de route. "Er stonden ruim 80 jaar geleden honderden kanonnen hier in de duinen en vijftig tanks."

Beelden van de oversteek van de kanalen bij Boxtel en Drunen gingen begin november 1944 de wereld over in de bioscoopjournaals.

De Schotse oversteek begon begin november 1944 met een regen van geallieerde granaten op de Duitse stellingen in Drunen en Vlijmen. De Schotten gebruikten vlammenwerpers om alles en iedereen in de Duitse loopgraven desnoods levend te verbranden. Met boten staken ze daarna het kanaal over.

Op een van de oversteekplaatsen werd maandag een plaquette onthuld. Die zat onder de vlag met het embleem van de Highland Divisie. Burgemeester Willemijn van Hees van Heusden probeerde zich voor te stellen wat de soldaten gevoeld moeten hebben in die tijd. "We volgen hun pad zodat het niet verloren raakt. Dit is een tastbaar eerbetoon", zei van Hees.

Oorlogsmisdaad
Fietsers komen onderweg allerlei verhalen tegen over de militaire gebeurtenissen aan het front en over het huiveringwekkende leed onder de bevolking. Het stadje Heusden werd net voor de bevrijding doelwit van een Duitse oorlogsmisdaad. Terugtrekkende Duitse troepen bliezen het stadhuis op. En dat terwijl ze wisten dat er in de kelders honderden inwoners probeerden een veilig heenkomen te zoeken.

Door de krachtige explosie stortte de kelder in. Er vielen 134 doden. De daders zijn nooit gestraft. 'Een regelrechte massamoord' , staat er als je de QR-code scant of de fietsfolder leest.

Niet alleen in de gemeente Heusden werd maandag een fietsroute gelanceerd. Waalwijk heeft er ook een. En maandag was ook de lancering van twee andere fietsroutes, met bijbehorende ceremonies in Liempde en Wijbosch. Daar kwamen de Schotse troepen vandaan en vanaf daar rukten ze op naar de Maas.

Timberwolves
Vanwege 80 jaar bevrijding is er ook in het westen van Brabant volop aan nieuwe fietsroutes gewerkt. Daar werden ook al op maandag twee 'Amerikaanse' fietsroutes gepresenteerd. Het was namelijk de Amerikaanse 104e Divisie die dorpen bevrijdde als Achtmaal, Zundert, Oudenbosch, Standdaarbuiten en Zevenbergen. De bevrijders hadden als bijnaam Timberwolves.

Zeker negen grote Brabantse fietsroutes rond de bevrijding bestonden al. Ze zijn op papier in foldervorm te krijgen of in een heus boekwerkje maar ook digitaal.

'Geschiedenis tastbaar'
Erfgoedorganisatie Brabant Herinnert werkte volop mee aan dat netwerk van fietsroutes. Directeur Caroline Belt is blij met de verdieping en samenhang die er steeds meer is. Ze vindt het belangrijk dat deze geschiedenis nu 'tastbaar, herkenbaar en betekenisvol wordt doorgegeven aan volgende generaties'

De Brabantse fietsroutes maken deel uit van Liberation Route Europe. Dat is een netwerk met meer dan 10.000 kilometer aan fiets en wandelroutes door heel Europa. Dat bestaat sinds 2008. Er zijn nog wel steeds wat 'witte vlekken' in Brabant. Zo is er voor zover bekend geen fietsroute van de bevrijders van Tilburg. Dat waren ook Schotten maar dan van een hele andere divisie. En voor zover bekend heeft ook Den Bosch geen fietsroute over de bevrijders uit Wales.