In maart dit jaar droeg de rechtbank de overheid op om in te grijpen bij twee Brabantse veehouderijen. Deze bedrijven zouden voor zoveel stank zorgen dat de mensenrechten van omwonenden worden geschonden. Om de gevolgen van de uitspraak in kaart te brengen, werd een adviesrapport opgesteld. Onlangs stuurde staatssecretaris Chris Jansen (PVV) van Milieu dit rapport naar de Tweede Kamer.

Onderzoeksplatform Follow the Money bestudeerde het adviesrapport. Volgens Follow the Money veroorzaken ruim 2000 bedrijven in Nederland ook zoveel overlast dat de directe levenssfeer van omwonenden wordt aangetast. Bij ongeveer 1300 van deze bedrijven is het volgens de makers van het rapport niet mogelijk om de stank enkel met technische innovaties te verminderen. Het plaatsten van bijvoorbeeld een luchtwasser kan wel schelen, maar alleen door minder dieren te gaan houden kan het probleem worden opgelost.

Het is niet duidelijk hoeveel van deze bedrijven in Brabant zijn gevestigd, maar ongetwijfeld zullen ook hier bedrijven geraakt worden. Van de bedrijven met een veel te hoge stankuitstoot is zestig procent varkenshouder. Het oosten van de provincie is één van de gebieden met het hoogste aantal varkens per vierkante meter in Europa. In totaal worden er bijna vijf miljoen varkens in Brabant gehouden. Dat zijn zo'n twee varkens per inwoner.

Milieugroep
Geert Verstegen is voorzitter van het Brabants Burgerplatform. Met hulp van de milieugroep haalden de twee omwonenden in maart hun gelijk bij de rechter. "De conclusies uit het onderzoek verrassen ons niet", zegt Verstegen. "Wij hebben altijd al gezegd dat je met 'innovaties' niets oplost, de veestapel moet simpelweg krimpen."

Volgens staatssecretaris Jansen hoeft de overheid naar aanleiding van het onderzoek niet direct in te grijpen bij de 2000 veehouders. De uitspraak van de rechter in maart heeft volgens de staatssecretaris alleen directe gevolgen voor de betrokkenen. De gevolgen worden wel meegenomen in het opstellen van nieuwe regels over stank.

Naar de rechter
Het Brabants Burgerplatform is niet te spreken over de reactie van de PVV-er. "Hiermee zegt hij in feite dat omwonenden hun gelijk zelf maar bij de rechter moeten gaan halen", zegt Verstegen. "Naar ons inzien gaat dat in tegen de zorgplicht van de overheid. Die hoort voor de gezondheid van haar burgers te zorgen."

Het burgerplatform bereidt zich dan ook voor op rechtszaken. "Daar waren we al mee bezig, maar dit onderzoek toont de noodzaak nog maar eens aan", zegt Verstegen. Het Brabants Burgerplatform niet alleen van plan om de Staat voor de rechter te slepen. "We hebben ook gemeenten met een grote veestapel in ons vizier."

Ondertussen werkt de overheid aan nieuwe geurwetgeving. Een voorstel hiervoor wordt in 2026 verwacht.