Nederland en België weer één land? 'We hadden een wereldmacht kunnen zijn'
We legden het voor aan historicus Judith Pollmann (Universiteit Leiden) en schrijver Bart van Loo, auteur van de bestseller De Bourgondiërs. Zij weten als geen ander hoe we ooit samen waren én waarom dat veranderde.
Brabant is een mooi voorbeeld van hoe de geschiedenis nog altijd doorwerkt. Nadat het in 1629 door de Republiek was veroverd, had het geen zelfstandige inbreng meer. "Brabant werd een soort kolonie", zegt Pollmann. "Dat heeft diepe sporen nagelaten. Veel Brabanders hebben een gevoel van afstand naar Den Haag - we zouden hier liever de dingen op onze eigen manier doen."
Hoewel Noord-Brabant sindsdien al eeuwen onderdeel is van Nederland, leeft bij sommigen nog altijd het idee dat ze er 'niet helemaal bij horen'. "Brabant kwam tussen wal en schip. Het is fascinerend dat zulke ongelooflijk oude beslissingen nu nog steeds invloed hebben", zegt Pollmann.
Bart van Loo ziet in de middeleeuwse Nederlanden een geopolitiek meesterwerk. "Het ontstaan van die Nederlanden - ja, dat is mijn ding geworden", lacht hij. "In de veertiende en vijftiende eeuw ontstond er tussen Frankrijk en het Heilige Roomse Rijk een uniek geheel. De Lage Landen als onderdeel van het Bourgondische rijk. Een culturele, economische en intellectuele grootmacht."
Hij betreurt het uiteenvallen van dat geheel. "Als je Antwerpen, Amsterdam en Brussel samen had gehouden, dan hadden we echt een wereldmacht kunnen zijn." En ja, hij ziet ook voordelen als we ooit toch weer samen zouden gaan. "Gastronomisch zou het in ieder geval een stap vooruit zijn. Belgisch bier, Nederlandse karnemelk en Luikse wafels. Ik kan voor Nederland alleen maar voordelen bedenken."
We zijn trouwens al eens herenigd geweest. In 1815, na de val van Napoleon, werden noord en zuid samengevoegd tot één koninkrijk. Maar in 1830 ging het alweer mis. Het zuiden kwam in opstand en België werd geboren. Koning Willem I was liever samen gebleven", zegt Van Loo. "We hebben die Bourgondische droom samen laten ontsporen."
Volgens Judith Pollmann stonden sommige Brabanders destijds sympathiek tegenover de Belgische zaak en wilden ze liever bij België dan bij Nederland. "Daar waren best wel Brabanders erg voorstander van. Maar die wedstrijd hebben ze toen verloren."
Toch zijn beide deskundigen nuchter. "Je soldeert dat niet zomaar weer aan elkaar", zegt Pollmann. "Het is de uitkomst van een strijd en een vredesproces. En er zijn sindsdien eeuwen aan verschillen gegroeid. Taal, religie, politieke cultuur." Van Loo is het met haar eens: "Ik voel me in Nederland een buitenlander, in Wallonië voel ik me een Belg. De verschillen zijn gewoon te groot geworden."
"We zouden trotser mogen zijn op ons verleden."
En toch… fantaseren mag. "We zijn dan wel twee verschillende landen. Wat we delen is een gemeenschappelijk verhaal", zegt Van Loo. "We zijn allemaal kinderen van dat Bourgondische verleden. Daar mogen we best wat trotser op zijn."
En als we dan tóch even mogen dagdromen over een hereniging, dan zouden we meteen ook een van de meest hardnekkige grenskwesties oplossen: is Mathieu van der Poel nou Belg of Nederlander?
Geboren in Kapellen bij Antwerpen, opgeleid deels in België, maar uitkomend voor Nederland. De discussie sleept zich al jaren voort in cafés en wielerfora. In een Bourgondisch herenigd land zou de vraag overbodig zijn: dan is hij gewoon van ons allemaal - net als het wielrennen zelf, de stoofvlees-friet én het Brabantse worstenbroodje.
"Als politicus en mens ben ik overtuigd dat de scheiding van de Nederlanden de grootste ramp is die ons ooit is overkomen", zei premier De Wever op NPO Radio 1: