De hazelworm leeft zeer verborgen - vaak onder boomschors of dood hout - en wordt zelden gezien. Daarom was er tot voor kort weinig bekend over de verspreiding van de soort in Brabant.

"Zelf zoeken levert vaak een te laag rendement op", zegt Jeroen van Delft van RAVON. "Maar het brede publiek inschakelen bleek een schot in de roos. We wisten slecht waar in Brabant hij zat, maar hebben nu een veel beter beeld van de hazelworm in de provincie."

"We zijn echt verrast door de hoeveelheid waarnemingen", zegt Van Delft. "Binnen een dag na de publicatie van het artikel zaten we al op 140 e-mails. En die kwamen van alle leeftijden en uit alle hoeken van de provincie."

'Verrassende uitkomst'
De hazelworm werd gezien in zo'n tachtig nieuwe 'kilometerhokken'. Dat zijn vierkantjes van één vierkante kilometer op de kaart, waar eerder dus nooit een waarneming van de soort was gedaan.

"Dat is heel erg veel, dus zeker een verrassende uitkomst." Sommige meldingen kwamen zelfs uit natuurgebieden waar de soort nog nooit eerder was gezien. Het Liesbos werd een ‘bolwerk’ genoemd. Daar werden in een eeuw negen diertjes waargenomen. Dat zijn er nu al tachtig in dat gebied. "Nu staat dat gebied echt op de kaart."

"De hazelworm komt dus ruimer verspreid voor dan we wisten." De verspreiding van het dier reikt van de Brabantse Wal bij Bergen op Zoom tot de randen van de Peel en van Oosterhout, Udenhout en Oss in het noorden, tot aan de Belgische grens. De kern ligt in Midden-Brabant. Een ruime verspreiding dus, maar het blijft wel verbrokkeld."

Schakel in voedselketen
De pootloze hagedis komt al duizenden jaren voor in Nederland, maar wordt beschermd omdat hij kwetsbaar is voor bedreigingen, zeldzaam is en een belangrijke schakel vormt in de voedselketen.

De hazelworm staat op het menu van roofvogels, dassen en egels. "Om ze te beschermen moet je op z'n minst weten waar ze voorkomen", zei de bioloog eerder.

Van Delft vindt het leuk om te zien hoe positief Brabanders reageerden op zijn oproep. "Sommigen vroegen zelfs om aanvullende informatie. Anderen kwamen later terug met nieuwe meldingen." Naast hazelwormen werden ook enkele gladde slangen gemeld, een zeldzame soort die deels ook op nieuwe vindplekken werden gevonden.

Betere verbindingszones
Met de nieuwe inzichten kan RAVON gericht advies geven aan natuurbeheerders. "De hazelworm houdt van variatie: bosranden met inhammen, ruige stukjes, dood hout om onder te schuilen", legt Van Delft uit.

"Als het bos te netjes wordt opgeruimd en kaarsrecht is, verdwijnt zijn leefgebied. Een paar procent meer dood hout laten liggen maakt al een verschil." Ook pleit hij voor betere verbindingszones tussen leefgebieden. "Genetische fitheid is belangrijk, anders krijg je inteelt. Daarom zijn verbindingszones heel belangrijk."

Heb jij zelf een hazelworm in Brabant gezien? RAVON verzamelt nog steeds waarnemingen. "Ik ben nog steeds heel geïnteresseerd." Stuur je waarneming, bij voorkeur met foto of video, naar [email protected].