Doodgeschoten vrouw zat ondergedoken: zo werkt een crisisopvang
In de crisisopvanglocaties van organisaties als Neos in Eindhoven en Sterk Huis in Goirle en Teteringen kunnen slachtoffers ook tijdelijk onderduiken. En die nood is hoog: vrijwel alle bedden zijn continu bezet. Zowel Neos als Sterk Huis hebben over beveiligde opvanglocaties voor mensen die te maken hebben met huiselijk geweld. Beveiliging is 24 uur per dag aanwezig.
De twintig kamers en evenveel bedden in De Poort van Sterk Huis zijn vrijwel altijd continu bezet. "Het verschilt wel per periode, maar al met al zitten we altijd vol", zegt gedragswetenschapper Jenai van Breda van Sterk Huis. Er is geen wachtlijst.
Zodra een instantie zoals de politie of Veilig Thuis een melding doet, beoordeelt het klantenbureau van beide organisaties direct hoe ernstig de situatie is. Als iemand in direct gevaar is, kan iemand meestal direct in een opvangplek worden geplaatst. Een plek in een beveiligde opvang kan letterlijk levens redden.
Wat is een Blijf-van-mijn-lijfhuis?
Een Blijf-van-mijn-lijfhuis is een geheim adres waar vrouwen, mannen vanaf achttien jaar en eventueel hun kinderen worden opvangen als ze acuut ondergedoken moeten zitten als er sprake is van huiselijk geweld.
De mensen die in de opvang verblijven zijn vrij om naar buiten te gaan. Voor hun eigen veiligheid wordt hen wel aangeraden om niet te vertellen waar zij precies verblijven. Bij de crisisopvang is 24 uur per dag beveiliging aanwezig om de veiligheid te waarborgen.
De slachtoffers krijgen begeleiding en hulpverlening, hulp bij het regelen van praktische zaken en indien nodig, ondersteuning bij aangifte of scheiding.
In de crisisopvang van Neos krijgt ieder slachtoffer begeleiding van een trajectbegeleider, wooncoach en mogelijk ook een kind- en gezinscoach. Na binnenkomst wordt een persoonlijk veiligheidsplan opgesteld.
"Er staan afspraken en maatregelen in die aansluiten bij de veiligheidsrisico's. Daarmee willen we zorgen dat iemand veilig is en blijft", zegt een woordvoerder. Bij Sterk Huis wordt ook een veiligheidsplan en een risicotaxatie gemaakt en krijgen slachtoffers psycho-educatie.
Het netwerk van slachtoffers wordt betrokken bij de behandeling in de crisisopvang. "We bespreken vooral hoe ze samen in de toekomst kunnen voorkomen dat partnergeweld nog voorkomt. Want dat is ons doel", zegt de gedragswetenschapper.
"Huiselijk geweld sluipt er langzaam in."
Slachtoffers krijgen ook uitleg over hoe ze patronen van huiselijk geweld op tijd kunnen herkennen. Volgens Van Breda is het ontzettend moeilijk om uit een gewelddadige situatie te stappen, maar juist noodzakelijk om uit te leggen in wat voor situatie ze hebben gezeten. "Huiselijk geweld sluipt er vaak langzaam in."
Slachtoffers trekken vaak pas aan de bel als er al veel geweld heeft plaatsgevonden. "Enerzijds omdat het geweld voor hen 'normaal' is geworden, anderzijds omdat er naast partnergeweld ook liefde in een relatie zat."
Volgens Van Breda beloven plegers vaak beterschap. Ze zeggen dat ze in behandeling gaan en het nooit meer zullen doen. "Daar halen slachtoffers hoop uit, waardoor ze dus langer in de gewelddadige situatie blijven zitten."
In vrijwel iedere casus die bij Sterk Huis binnenkomt, zijn voortekenen van femicide zichtbaar. "Stalking, bedreiging, psychisch geweld, mishandeling: de vrouwen en mannen die wij opvangen hebben hier allemaal mee te maken. En dat is ook de reden waarom ze direct opgenomen moeten worden op een veilige plek."
Wat is femicide?
Femicide of vrouwenmoord is het opzettelijk doden van een vrouw of meisje, omdat ze een vrouw is. Vaak spelen huiselijk geweld, (eer)wraak, haat of controle een rol bij femicide.
In veel gevallen is de dader een partner of ex-partner. Maar het kan ook gaan om een familielid, vriend of kennis of zelfs een onbekende van de vrouw.
Femicide is een wereldwijd probleem. In Nederland wordt iedere 8 dagen een vrouw vermoord. In meer dan 60 procent van de gevallen is de (ex)partner de dader. Bij ongeveer 20 procent is het een familielid.
Bij Neos hangt de duur van het verblijf af per traject, iemands veiligheid, doorstroommogelijkheden en persoonlijke begeleidingsdoelen. "Zolang de situatie nog niet veilig is, bijvoorbeeld omdat een ex-partner nog actief dreigend gedrag vertoont of omdat praktische zaken als financiën nog niet geregeld zijn, blijft iemand bij ons."
Bij Sterk Huis duurt het verblijf in de crisisopvang gemiddeld zes tot tien weken. "Dat betekent niet dat als iemand nog onveilig is, zomaar mag en kan uitstromen. Maar tegelijkertijd vinden wij ook dat de crisisopvang niet de fijnste en beste omgeving is om je te ontwikkelen, dus we proberen het termijn zo kort mogelijk te houden."
Wanneer alle betrokkenen bij Neos het eens zijn dat de situatie veilig is en het slachtoffer zelfstandig verder kan, is het tijd voor een volgende stap. "Dat kan bijvoorbeeld een eigen woning zijn. De begeleiding stopt dan niet, maar wordt voortgezet op een manier die aansluit bij wat iemand op dat moment nodig heeft."