Hans woont al sinds 1969 in Tilburg. Regelmatig loopt hij langs de Vijfsprong. “Ik weet dat hier een steen ligt, maar ik heb er nog nooit echt naar gekeken”, zegt hij. Als hij de tekst leest, is hij verbaasd. “Waarom is er hier in Tilburg een monument ter gedachtenis aan die verschrikkelijke bommen?”

Het monument ligt een beetje verscholen op de hoek van het terras van Steck013. Tussen twee plantenbakken en de terrastafel kan je de zwerfkei zien liggen. De meeste mensen die op het terras wat zitten te drinken of voorbij lopen over de kruising, letten niet op het monument.

En Hans is niet de enige die zich afvraagt waarom het monument hier is. “Ik wist niet dat Tilburg hier een monument voor heeft”, zegt Jordy. “En dat is niet goed, want ik woon hier om de hoek. Ik heb dit nog nooit gezien. Ik vind het wel mooi dat we dit hier in Tilburg hebben.” Maar waarom juist Tilburg dit monument heeft, weet ook Jordy niet.

Voor het antwoord moeten we terug naar 1982. Het was de tijd waarin in heel Nederland volop werd gedemonstreerd tegen atoomwapens. Tilburg had toen een heel actieve vredesbeweging. Die ging bijvoorbeeld met meer dan 200 bussen naar grote demonstraties.

Beatrijs van der Weijden was een van de kartrekkers van de vredesbeweging. “Wij vonden het toen een goed idee om hier op de Vijfsprong, waar veel mensen voorbij komen, een monument neer te zetten. Voor een ramp die gebeurd is, en die nooit meer mag gebeuren.”

De Amerikanen gooiden op 6 en 9 augustus 1945 twee atoombommen op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki. Ze wilden daarmee Japan dwingen tot overgave. “Er zijn toen waanzinnig veel mensen omgekomen. Dat had nooit mogen gebeuren. Dat mag een mens niet doen”, zegt Van der Weijden.

En het bleef niet alleen bij een monument. In 1985 bezocht een groep overlevenden van de atoombommen Tilburg. “Zeven Japanners waren hier. Zij konden vanuit hun eigen geschiedenis vertellen wat voor ongelooflijke, wanstaltige ramp dit was. Als je met atoomwapens begint... ja, dat is zo tegen de mensheid in. En ook in een stad als Tilburg moet dat verteld worden, vonden zij. Ze wilden die boodschap heel graag overbrengen.”

Het monument was bijna verdwenen. Vijftien jaar geleden werd de Vijfsprong opgeknapt. Het plakaat hing bij een Ginkgo. Dat is een Japanse boom die staat voor vrede. De boom overleefde de renovatie niet. Er kwam een nieuwe Ginkgo. Later zorgde Beatrijs er samen met iemand van de gemeente voor dat de plaquette een nieuw plekje kreeg op de zwerfkei.

Wat kunnen we nu nog leren van dit monument? “Je moet stilstaan bij die enorme waanzin waartoe de mensheid in staat is,” zegt Beatrijs. “Het vernietigen van zoveel mensen, wat je nu in Gaza ook ziet, en op andere plekken in de wereld. Er worden zoveel mensen zinloos vermoord.”

De Tilburgse Ernst zit te drinken op het terras. De zwerfkei is hem nog nooit opgevallen. “Voor dit soort gebeurtenissen kunnen er geen keien genoeg zijn om ons te helpen herinneren. We leren er maar heel weinig van.”