"Vroeger hadden we het hier niet over", zegt Giulia. "Maar nu heeft mijn oma haar verhaal gedeeld. Ik vind het interessant om iets meer over het verleden van mijn oma te weten te komen. Ook wel fijn om te weten hoe zij het vroeger heeft ervaren. Daarom is ze hoe ze nu is."

Vertrek uit Jakarta
Voor Joyce begint het verhaal in 1958. Indonesië is al negen jaar onafhankelijk, maar Nieuw-Guinea blijft onder Nederlandse controle. De spanningen lopen op. "Op weg naar school zag ik op de muren de anti-Nederlandse leuzen gekalkt staan", vertelt ze. "Mijn ouders waren toen overtuigd: voor de kinderen willen we hier vertrekken."

Ze was pas elf toen ze zonder afscheid te nemen haar leven in Jakarta moest achterlaten. "Op een dag stond er een busje voor ons huis. Toen moesten we inladen. Ik had helemaal geen afscheid kunnen nemen van mijn schoolvriendinnen. Ik moest gewoon instappen en vertrekken naar de haven om met de boot weg te gaan."

Het beeld van de overtocht is nog altijd scherp in haar geheugen gegrift. "Je staat aan de reling van die boot. Dan zie je de mensen op de kade je uitzwaaien. En ik zwaaide terug. Ik heb de hele bootreis gehuild."

Zwijgen van de eerste generatie
Joyce groeide op met een moeder die de Japanse bezetting, de onafhankelijkheidsstrijd én de emigratie naar Nederland had meegemaakt. "Heel veel mensen van de eerste generatie spraken daar niet over. Ze probeerden het zo goed mogelijk te verbergen voor de kinderen."

Maar de oorlog liet sporen na. "Ze had vaak last van traumatische ervaringen. Maar ze probeerde dat te verbloemen. Soms raakte ze over de toeren en dan uitte ze dat met het smijten van potten en pannen."

Giulia kende haar overgrootmoeder nog. "Ik herinner me haar als heel rustig. En voor mijn gevoel niet angstig." Oma Joyce: "Dat heeft ze dan goed verbloemd."

Verhalen maken het echt
Voor Giulia maakte het horen van oma’s verhaal veel indruk. "Ik wist helemaal niet hoe het er daar aan toe ging. En om dan de persoonlijke verhalen te horen, maakt het levendiger. Eerst hoorde ik het wel eens, maar dan was het abstract. Met mijn eigen familieverhaal maakt het meer echt."

Drie jaar geleden ging ze voor het eerst mee naar de herdenking op 15 augustus. "Toen wist ik niet wat het allemaal inhield. Nu kan ik er meer bij stilstaan, bij de verhalen en de gebeurtenissen."

Generaties en vergeten vragen
Joyce vindt het belangrijk dat jongeren vragen durven stellen. "Als er niet gevraagd wordt, komen er geen antwoorden. Vraag eens aan je opa of oma: waar was je in de oorlog? Wat deed je toen? In een multiculturele samenleving is het belangrijk te weten waar je vandaan komt."

Toch merkt Giulia dat het bij veel leeftijdsgenoten minder leeft. "Ik heb wel veel Indische vrienden. Maar het is niet echt een onderwerp waar we het vaak over hebben. Misschien als ik erover begin wel. Ik sta er helemaal niet bij stil dat ik straks de drager van dit verhaal ben. Ik ben nu nog met andere dingen bezig."

Een verhaal dat blijft
Voor Joyce is het duidelijk."De geschiedenis van ieder mens is belangrijk. Je komt altijd terug op waar je vandaan komt."

Giulia ziet dat nu ook. "Ik voel het deels als iets van vroeger, maar ik denk dat het verleden altijd een deel is van het heden. Dus ik vind het wel belangrijk om het erover te hebben."