'Een vrouw heeft de grootste kans om vermoord te worden in haar eigen huis. De dader is in de meeste gevallen haar (ex) partner.' Met die tekst begint de documentaire 'Niet uit het niets' die Omroep Brabant zondag uitzendt. Voor de twee hoofdpersonen geldt dat het dodelijk geweld niet uit het niets kwam.

Zoals voor Gea Godwaldt uit Made. Gea komt zelf aan het woord, via audio- en videoboodschappen die ze opnam. Daarin vertelt ze over de crisis in haar huwelijk. Die liep zo uit de hand dat ze de politie belde. "Als-ie eventjes opgefokt is, wordt het een ongeleid projectiel", vertelt ze over haar man.

Gea maakte mee dat hij met een schroevendraaier dreigde de hond dood te steken. Gea trok dit niet langer en wilde scheiden. Hij pikte dat niet en doodde in mei 2020 haar en daarna zichzelf.

Omdat het moord en zelfdoding waren, leidde dat niet tot een uitgebreid strafrechtelijk onderzoek en ook niet tot een registratie als femicide. En daarmee is meteen al een probleem aangegeven in deze film: niet alles wordt tot geregistreerd.

De andere vrouw die werd vermoord is Yke Engel. Een alleenstaande Tilburgse moeder. Ze raakte bevriend met een man. En ze nam hem tijdelijk in huis. Maar de huisgenoot van haar had last van wanen. Hij begon Yke te controleren. Die psychoses werden ook gemeld bij de hulpverlening maar die grepen niet in. De huisgenoot beeldde zich in dat Yke hem uitlachte. In oktober 2022 werd Yke in haar slaap doodgestoken.

Twee vrouwen, twee trieste verhalen. Uitgezocht door Floor Foole en Marleen Kuijsters, met camerawerk van Elmer van Bree. En steun van het Tilburgs Mediafonds.

Voor Floor Foole lag de inspiratie voor deze documentaire dichtbij. "Ik hoorde Saskia Belleman in een podcast en ik las een boek over femicide in Mexico. Maar ook hier zag ik het in de nieuwsberichten, gewoon om de hoek."

Hartstikke actueel, maar wel een thema met nogal wat haken en ogen. Zoals de weinig harde cijfers. "Tachtig procent van de moorden op vrouwen zit in de relationele sfeer, maar ja, is dat femicide? Ook over de definitie van femicide is er verdeeldheid. Net als over dat andere wat je vaak hoort, dat er om de acht dagen een femicide is."

Giftig
Floor vond dat het wat zoeken was soms naar de feiten. "In de zaak van Gea kwam er nooit een proces. Maar de politie deed uiteraard wel onderzoek. De nabestaanden stelden zich kwetsbaar op en durfden toch hun verhaal te vertellen. En we hebben de audio en video van Gea."

Voor de makers staat voorop dat ze willen aantonen dat er een probleem is. "Best veel mensen zitten vast in een giftige relatie. Ze schamen zich daar voor en willen anderen niet belasten."

De documentaire zoomt in op Tilburgse projecten, zoals het expertiseplatform huiselijk geweld, met ervaringsdeskundigen. En de Bewustwordingscampagnes. De stad probeert koploper te zijn.

De hoop bij de documentairemakers en de sprekers is dat er een discussie op gang komt. En dat er wordt gezocht naar mogelijkheden om moorden te voorkomen. Dat zit niet alleen in beter beleid of meer personeel. Maar ook in meldingen eerder serieus nemen en naar elkaar omzien. En praten over waarschuwingssignalen en ongelijke verhoudingen.

"Hier heb je de hele maatschappij voor nodig. maar je hoort het een van de sprekers zeggen: hou elkaar vast, laat niet los. Ik snap dat je je vuile was niet wil buiten hangen maar het gaat ook om jou, je buurvrouw, je tante", zegt Floor.

Kijk de ZondagDoc 'Niet uit het niets' op zondag 14 september om 11.20 uur.