Gebrom van vliegtuigmotoren op deze donderdagochtend. Het is iets anders dan het normale helikoptergeluid op deze helikopterbasis. Vanuit een taxibaan rolt een Hercules-transportvliegtuig de baan af. Met voor oplettende spotters op de staart, inderdaad: de blauwgele Zweedse vlag.

"Aan boord zijn veel spullen. Stretchers, medische apparatuur en medicatie. En twaalf liggende patiënten", vertelt Linda Boogaard. Op haar vliegerspak staat 'flight surgeon' en 'Aeromedevac'. Ze is arts en commandant van de Operationele Gezondheidszorg. Kortweg OGZ.

Dat is een onderdeel van de Koninklijke Luchtmacht en bestaat al bijna tien jaar. Sinds kort hoort het bij het Defensie Helikopter Commando op vliegbasis Gilze Rijen. De OGZ is 24 uur per dag belast met gewondenzorg en transport. De medische eenheid heeft ook nog een kleine afdeling op vliegbasis Eindhoven.

Misselijke patiënt
De patiënten in de Zweedse Hercules zijn niet echt gewond. Ze doen alsof. Onderweg krijgt een van hen bijvoorbeeld een epileptische aanval. Luitenant-kolonel Boogaard legt uit dat dat militair vliegen echt wat anders is dan reizen naar je vakantieadres.

"Je weet, als je gaat vliegen veranderen er een paar dingen. Je voelt het in je oren. Je kunt misselijk worden. Bij zieke of gewonde patiënten is dat nog heftiger. En zeker met militaire toestellen, want die dalen en stijgen soms sneller. Dat is voor je lichaam niet altijd fijn", legt Boogaard uit.

"We moeten medicatie geven, zodat de patiënt niet zo snel misselijk wordt. Heeft een patiënt een gebroken been en zorgen trillingen in het vliegtuig voor meer pijn, dan geven we pijnstillers." Militairen in een crisisgebied dragen een scherfvest en helm. Ook aan boord.

De Zweedse Hercules vliegt met medisch team en patiënten naar een basis in Zweden. Daar is een grote tent neergezet met operatiekamer, intensive care en verpleegafdeling.

Doorgroeien
De eenheid op vliegbasis Gilze-Rijen is nu zo'n 120 mannen en vrouwen groot, maar groeit. Aan artsen vooralsnog geen gebrek. "Verpleegkundigen is een ander verhaal, maar er wordt hard gewerkt aan werving en opleiding", zegt Boogaard. "Ik heb absoluut het vertrouwen in mijn personeel en we gaan zeker doorgroeien."

De OGZ zit nooit stil. Soms brengen ze een zieke militair over uit bijvoorbeeld de Baltische staten. In missiegebieden hebben ze een eigen hulppost, een soort mini-huisartsenpost. Of ze geven humanitaire hulp.

Dit oefenen met grotere aantallen gewonden is wel nieuw. "We bereiden ons zo voor op een grootschalig conflict, met veel patiënten in een keer", zegt commandant Boogaard. Honderd of meer patiënten per dag, dat is de opzet van deze training.

En dat oefenen doen ze deze week met de Amerikanen. Bondgenoten sinds de oprichting van de NAVO in 1949. Maar nieuw is de samenwerking met de Zweedse krijgsmacht. Dat land sloot zich een paar jaar geleden aan bij de NAVO, samen met Finland. Aanleiding was de Russische invasie in Oekraïne. Voertaal: Engels. "Mijn Zweeds is niet zo goed", lacht Boogaard.

De Koninklijke Luchtmacht speelt dus een belangrijke rol. Maar er is meer inzet bij grootschalig gewondentransport. Eerder dit jaar werd bekend dat het Ministerie van Defensie treinwagons regelt en schepen voor gewondenopvang.

Ook de 'gewone' ziekenhuizen in heel het land krijgen een taak. Onder het mom: je kan maar beter goed voorbereid zijn.