Knoops dook naar aanleiding van het nieuws over het verdwijnen van Moerdijk in de wetboeken. Volgens het Europese mensenrecht zijn er vier voorwaarden waaraan voldaan moet worden om een huis of zelfs een heel dorp te mogen onteigenen.

“Er moet sprake zijn van algemeen belang, noodzaak en de maatregel moet in verhouding staan tot de rechten waarop je inbreuk maakt,” legt hij uit in de talkshow Pauw en De Wit. “Die criteria moeten zorgvuldig worden getoetst voordat het Rijk tot onteigening over kan gaan.”

Dinsdag dropte de gemeente de bom bij de bewoners: Moerdijk moet verdwijnen. Het dorp valt ten prooi aan de oprukkende industrie naast het plaatsje. Al langer hing het opheffen van het dorp als een donkere wolk boven de hoofden van de inwoners.

Speeltuinen, huizen en scholen zullen plaats moeten maken voor drie grote energiestations, die een belangrijke schakel vormen in de Nederlandse energietransitie. Voor die plannen is zo’n 700 hectare grond nodig. Met het verdwijnen van het dorp komt daarvan ongeveer 450 hectare vrij.

Aanvechten
Volgens Knoops kunnen bewoners van Moerdijk zich nog verzetten tegen het besluit. “Het Rijk kan alleen via de rechter proberen de onteigening af te dwingen,” vult hij aan in het radioprogramma KEIgoeiemorgen! “De gemeente kan niet simpelweg zeggen: dit hing al een tijd in de lucht, dus jullie moeten nu vertrekken.”

Als de inwoners zich verenigen, kunnen ze de zaak voorleggen aan de rechter, stelt de Eindhovense advocaat. “De rechter kan dan toetsen of er wel goed over alles is nagedacht."

Volgens Knoops is het bovendien de vraag of de energietransitie wel als ‘algemeen belang’ kan worden gezien en of het echt nodig is om daarvoor een heel dorp op te heffen. “Is er gekeken naar alternatieven? Is dit probleem breed genoeg om zo’n ingrijpende stap te rechtvaardigen? De burgers hebben het recht om dat te laten toetsen, want dit is een forse inbreuk op hun eigendom.”

Vergoeding
Knoops verwacht dat de vergoeding voor bewoners nog een groot discussiepunt wordt. Volgens het Europees Hof moet er namelijk niet alleen gekeken worden naar de waarde van de woning, maar ook naar de sociale en culturele aspecten.

“Een huis is meer dan alleen een dak"", zegt hij. "Mensen hebben daar generaties gewoond, hun familie begraven, hun leven opgebouwd. Dat zijn aspecten die je niet zomaar kunt afnemen."

Ook het dorpsgevoel speelt volgens hem mee. “Gemeenschappen mogen volgens het Europese recht niet zomaar uit elkaar worden getrokken. Als je het al doet, moet de gemeenschap als geheel verplaatst worden.” Maar ook de kosten voor ondernemers die hun vaste klanten uit de buurt ineens weg zien vallen moeten meegerekend worden, zo stelt hij.

Impact
Hij denkt dat de gemeente de impact onderschat. “Veel inwoners van Moerdijk hebben daar generaties familieleden begraven liggen. Je kunt niet zomaar een hele begraafplaats ontmantelen en denken dat het daarmee klaar is.”

Mocht het dorp uiteindelijk verdwijnen, dan kunnen bewoners volgens Knoops in elk geval in een positie zijn om aanspraak maken op een eerlijke en rechtvaardige vergoeding.

Hier lees je alle verhalen over het verdwijnen van het dorp Moerdijk.