Opgegraven stuk hout blijkt bijzondere vondst, maar hoe oud is het?
Bijzondere Brabantse vondsten en voorwerpen zijn niet alleen in depots van musea en in archieven te vinden. Ook het bodemarchief herbergt vaak geheime schatten. Zoals blijkt bij een opgraving bij Esch. Daar vinden archeologen een stuk oud hout: een plank van drie meter lang. Maar of dat nou zo bijzonder is?
Voorzichtig schraapt de graafmachine de eerste grasplaggen van de bodem. Dan gaat het langzaam dieper en dieper. “Stop!”, roept archeoloog Mette van de Merwe. “Ik denk dat we er zijn." Met de hand wordt in de sompige klei en in het zand een houten plank blootgelegd, zo is te zien in de vierde aflevering van Kluizen van Brabant op Brabant+.
Maar wat is het dan precies? Mette: “We denken op dit moment dat het een boomstamkano is. Maar we moeten het hout er eerst snel uithalen en conserveren, want nu het voor het eerst in eeuwen in contact komt met zuurstof kan het snel uit elkaar vallen en dan hebben we niets meer om nader te onderzoeken."
Voor het eerst in eeuwen? Dan moet het dus wel heel oud zijn. “Dat kan, maar boomstamkano’s werden in onze contreien vanaf achtduizend vóór Christus tot in de middeleeuwen gemaakt. Dus daar kunnen we nog niks over zeggen. Dat moeten we nog verder bestuderen.”
Het nieuwe seizoen van Kluizen van Brabant is vanaf nu te zien op Brabant+. In deze serie gaat historicus Patrick Timmermans op zoek naar de verhalen achter bijzondere objecten in de depots van Brabantse musea, archieven en andere collecties.
Hoe oud is de bronzen speerpunt van het gilde in Oirschot? Wat doen die rare stenen in het park van kasteel Heeswijk? En wat is er gebeurd met de Engelse piloot Charles Hall, die in de Tweede Wereldoorlog over Brabant vloog? Om antwoord te vinden op deze en andere vragen gaat Patrick bij verschillende deskundigen en andere betrokkenen langs. En zo komen zij samen tot nieuwe inzichten en verrassende uitkomsten.
De plank, die inderdaad wel lijkt op een soort van primitief bootje, gemaakt van een uitgeholde boomstam, gaat in een bak en wordt daarna geprepareerd en gefixeerd in het nabijgelegen Oertijdmuseum in Boxtel. Maar dat duurt nog weken.
Dus we hebben we nog tijd om even een bezoek te brengen aan Yvonne Lammers, hoofd van het Prehistorisch Dorp in Eindhoven. Hier kun je terug in de tijd gaan en met eigen ogen zien hoe zo’n kano werd gemaakt. Met de hand, met welk gereedschap, welke houtsoort geschikt was, hoelang het maken duurde en hoelang zo’n boot meeging: Yvonne weet overal antwoord op. We durven het bijna niet te vragen, maar… Yvonne: “Ja hoor, je mag even meevaren.”
Met moderne technieken kan de ouderdom van het hout worden bepaald. Bijvoorbeeld met zogenoemd dendrochronologisch onderzoek. Hierbij worden de jaarringen van een boomstam gemeten en als een soort barcode naast bomen die al eerder zijn gedateerd, gelegd. Maar hebben we genoeg hout om zo’n unieke handtekening te kunnen onderzoeken? “Er is ook nog een andere techniek: de C-14 methode. Alle leven op aarde bevat koolstof en dat is licht radioactief. Door de halveringstijd te berekenen kun je grofweg de ouderdom van een object bepalen”, legt Mette uit.
Gaat dat lukken? Je ziet het in de vierde aflevering van Kluizen van Brabant op Brabant+.