In China is een prototype gebouwd van een zogeheten EUV-machine, de complexe technologie waarmee ook ASML in Veldhoven de modernste computerchips maakt. Volgens persbureau Reuters is het apparaat ontwikkeld door oud-werknemers van ASML en maakt het deel uit van een geheim staatsproject dat de westerse dominantie in chiptechnologie moet doorbreken.

De machine, die bijna een hele fabriekshal vult, zou begin dit jaar zijn afgerond in een laboratorium in de Zuid-Chinese stad Shenzhen. Het apparaat werkt, maar het heeft nog geen functionerende chips geproduceerd. China mikt erop om dat in 2028 te bereiken, al achten ingewijden 2030 realistischer.

Oud-ASML’ers werkten mee
Het prototype zou mede zijn gebouwd door Chinese ingenieurs die eerder bij ASML werkten. Zij zouden de technologie hebben ‘nagebouwd’ op basis van kennis die ze bij het Veldhovense bedrijf opdeden. ASML bevestigt tegenover Reuters dat het ex-medewerkers heeft zien vertrekken naar China, maar benadrukt dat alle personeel aan strikte geheimhoudingscontracten is gebonden.

ASML is wereldwijd het enige bedrijf dat volledig werkende EUV-machines kan leveren. De systemen, die per stuk meer dan 250 miljoen euro kosten, zijn onmisbaar voor de productie van de allerkleinste en krachtigste chips. Die worden gebruikt in onder meer kunstmatige intelligentie, smartphones en militaire toepassingen.

Wapenwedloop om chips
De Verenigde Staten oefenen sinds 2018 druk uit op Nederland om ASML te verbieden deze machines aan China te verkopen. Tot nu toe is dat ook niet gebeurd. Door de exportbeperkingen probeert Washington te voorkomen dat China technologisch gelijk komt te staan aan het Westen.

Met dit Chinese prototype lijkt die achterstand iets kleiner te worden. Analisten spreken van 'een symbolische, maar nog geen praktische doorbraak'. De optische precisie en betrouwbaarheid van de machines van ASML blijven volgens experts voorlopig onhaalbaar voor China.

‘Manhattanproject’
Volgens de bronnen van Reuters is het geheime EUV-programma rechtstreeks verbonden aan de Chinese president Xi Jinping. De operatie zou worden gecoördineerd door telecomreus Huawei en meer dan duizend ingenieurs in dienst hebben.

Binnen China wordt het project vergeleken met het Amerikaanse ‘Manhattanproject’, waarmee in de Tweede Wereldoorlog de atoombom werd ontwikkeld.