Piloot Philip 'teruggevonden' na 85 jaar, lichtje voor hem op kerstavond in Bergen op zoom

Hij was al sinds de oorlog vermist. Philip Cox. Door stomme pech kwam hij in een naamloos graf terecht in Bergen op Zoom. Tot er iemand ontdekte hoe het echt zat met deze vermiste held van de Battle of Britain. Voor het eerst wordt zijn graf met zijn naam op kerstavond verlicht. Net als de graven van alle gesneuvelde geallieerde vliegers en bevrijders in ons land. Achter iedere steen schuilt immens verdriet, ook bij Philip. 

Het is het verhaal uit duizenden: letterlijk, in de Tweede Wereldoorlog. Zo veel mensen verdwenen zonder een spoor achter te laten. Ook Philip Cox trof dat tragische lot. Hij verdween in de mist van de oorlog. Of beter gezegd: in de golven.

Philip Cox kwam als 17-jarige bij de Royal Air Force (RAF) terecht. Acht jaar later brak de Tweede Wereldoorlog uit. Als ervaren piloot gaf hij luchtsteun bij de terugtrekking van het Britse leger rond Cherbourg in mei 1940. 

De Duitsers klopten met veel geweld op de deur van Groot-Brittannië. Het land dreigde het volgende slachtoffer van Hitlers veroveringen te worden. Tijdens deze Battle of Britain vocht Cox volop mee. Hij schoot diverse Duitse vliegtuigen neer. De ervaren Cox leidde als ‘Red Leader’ zijn eenheid.  

Op 27 juli 1940 werd Cox met in totaal twaalf jachtvliegtuigen te hulp geroepen bij Dover. Daar beschoten de Duitsers Britse schepen. Wat Cox niet in de gaten had was dat er een Duitse piloot recht achter zijn Hurricane aan kwam vliegen. Het was Luftwaffe-luitenant Horst Marx. 

Om 18.50 uur opende hij op 300 meter hoogte het vuur en hij raakte Cox. “Het toestel brandde, stortte neer in zee, zwarte rook” en dook het Kanaal in, vermeldde de Duitser in zijn gevechtsrapport. Niemand zag een parachute. ‘Red Leader’ was Missing in Action.

De golven namen de 25-jarige Brit mee. Na een maand spoelde hij aan op Westenschouwen, Schouwen Duiveland. Nederland was bezet door de Duitsers en die haalden het lijk op. Ze noteerden de naam Cox en zijn registratienummer. Dat begon met 333 maar de rest was onleesbaar.

Door vermoedelijke slordigheid ging die informatie verloren. Naamloos belandde hij in een graf in Middelburg. Na de oorlog ging hij naar Bergen op Zoom. In zijn grafsteen werd gebeiteld: ‘an airman of the 1939-1945 war’. 85 jaar lang stond dat in zijn steen gebeiteld.  

Tot onderzoekers bij de Commonwealth War Grave Commission –de beheerder van de erevelden- zijn verhaal en dossier bekeken. Ze vergeleken voor het eerst Nederlandse en Duitse archieven en ontdekten dat het wel Cox moest zijn die daar rustte. De piloot kreeg zijn naam terug.  

Eervol afscheid
In de zomer van 2025 volgde een ceremonie op het ereveld in Bergen op Zoom. Zonder media en -voor zover bekend- ook geen familie. Wel een trompettist en Britse militairen en iemand van de gemeente Bergen op Zoom. Na afloop werden kransen met klaprozen gelegd, zo is op foto’s te zien. Cox kreeg na zo veel jaar eindelijk de eer die hij verdiende.

“Cox was a brave and talented Officer and excelled in all aspects of service life, serving his Country for 8 years, he will never be forgotten”. Dat zei Tracey Bowers, ze is een van de 'War Detectives' van het Britse ministerie van defensie.  

Pastoor Jonathan Steward stond stil bij het bijzondere moment. “Having his name forever written in stone is more than symbolic. It shows our commitment to honour and commemorate his sacrifice and show that it will not be forgotten.” 

‘Red Leader’ is no longer missing', verscheen er op Britse luchtvaartsites. In Westminster, het Britse parlement, werd zijn naam genoemd bij de herdenking van de 85 jaar Battle op Britain. Uitgerekend in het jaar waarin de laatste piloot van de Battle of Britain overleed. John ‘Paddy’ Hemingway werd 105 jaar. Hij kreeg een grafsteen. Net als Philip. Nu met zijn naam er op.  

Verdriet
De ouders van Philip hebben dit nooit mogen meemaken. Vader Arthur stierf een paar maanden voor zijn zoon. Moeder Winifred moest maar leren leven met de rouw, het verdriet en het gemis. Het ergste was nog wel dat ze opnieuw op de proef werd gesteld. 

Philip zijn jongere broer Robert diende op een Britse mijnenveger in het Kanaal. Toen het schip op 27 augustus 1944 voor de Normandische kust voer, werd het door Britse jachtvliegtuigen per ongeluk aangezien als vijandelijk doelwit.

Bij de luchtaanval die volgde vielen meer dan 80 doden. Ook Robert kwam om. Hij is nooit teruggevonden en heeft ook geen steen, voor zover bekend.  

Namen vereeuwigd
De moeder van beide mannen moest de vermissing van beide kinderen een plek geven, tot haar dood in 1958. Maar ze kan alsnog dicht bij haar zoon zijn. Want haar naam is samen met die van haar man gebeiteld onder op de grafsteen van Philip. Tot in de eeuwigheid.