Grote zorgen over de vogelgriep: 'Het virus heeft zich aangepast'
30 miljoen kippen dood en 1500 boerderijen met een lege stal. De uitbraak van de vogelgriep in 2003 was desastreus. Ook nu zijn er grote zorgen over de vogelgriep, na de meest recente uitbraken in het Limburgse Ysselsteyn en Deurne. Maar kan een ramp als in 2003 opnieuw gebeuren? Volgens viroloog Thijs Kuiken is die kans een stuk kleiner, maar moeten er wel meer maatregelen worden genomen dan nu.
Kuiken is viroloog bij het Erasmus MC in Rotterdam en gespecialiseerd in de vogelgriep. Volgens hem zijn de Nederlandse pluimveehouders en de overheid een stuk beter voorbereid op een heftige vogelgriepuitbraak dan in 2003, toen het virus bijna ongehinderd oversprong van bedrijf naar bedrijf en er ook bij de ruimingen fouten werden gemaakt.
“De pluimveehouders nu zijn veel alerter op diersterfte”, zegt Kuiken. “Ze trekken veel eerder aan de bel als ze iets zien. Ook de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit is veel alerter en efficiënter geworden. Dieren op besmette bedrijven worden nu veel sneller gedood, waardoor de kans op een grote uitbraak zoals in 2003 kleiner is. Het wordt sneller tot stilstand gebracht.”
"Tot mijn verbazing gaat er nog veel mis bij bioveiligheid."
Volgens Kuiken zijn de zorgen in 2025 niet onterecht. Het kan zijn dat een uitbraak niet te voorkomen is. “Tot mijn verbazing gaat er nog veel mis op het gebied van bioveiligheid”, zegt Kuiken. “De Universiteit van Wageningen heeft zeven pluimveehouderijen onderzocht die eerder met dit vogelgriepvirus te maken had. Ze hingen een camera op in de kamer waar mensen zich omkleden om de stal in te gaan. Bij zes bedrijven werden niet de juiste maatregelen getroffen.” Zo werd er niet gedacht om je handen goed te wassen of je schoenen te wisselen.
Het huidige virus is al sinds 2016 onder de dieren. “Dit virus is vanuit de pluimveehouderij in China hierheen gekomen”, zegt Kuiken. ''Het sloeg over op wilde vogels en keerde daarna terug in de pluimveehouderij.''
"Het virus heeft zich aangepast."
Maar de situatie is nu anders ten opzichte van 2016. “Het virus heeft zich aangepast en kan nu nog makkelijker onder de wilde vogels verspreiden. Dus het aantal besmette wilde vogels is, met name in de afgelopen maanden, veel hoger.” Daardoor kan een grotere uitbraak ook makkelijker gebeuren.
Ook maakt de viroloog zich zorgen over de afstand tussen de pluimveehouderijen op de grens van Limburg en Noord-Brabant. Pluimveehouderijen liggen daar dicht bij elkaar. “Die zorgen waren er al in 2003, toen was er al het advies om de afstand te vergroten. In 2021 hebben we opnieuw hiervoor gepleit maar het wordt nog steeds niet opgevolgd. Het is zorgelijk om te zien hoe in de grensregio Noord-Brabant en Limburg snel meerdere bedrijven besmet raken.” Zo was er maandag een derde uitbraak in het dorp Ysselsteyn.
"Wat gebeurt er als er vijf besmette bedrijven per dag bijkomen?"
De NVWA is weliswaar veel beter voorbereid, maar hoe groot is de capaciteit om een grote uitbraak tegen te houden eigenlijk? En wanneer worden grenzen bereikt? Volgens Kuiken kan de NVWA het aan als er per dag een besmet bedrijf bijkomt. “Maar wat gebeurt er als er vijf besmette bedrijven per dag bijkomen?”
De NVWA laat in een reactie weten dat er voldoende capaciteit is om alle getroffen bedrijven te ruimen en onderzoek uit te voeren, maar weet niet te vertellen wat de grens is. De NVWA kan nog wel opschalen als dat nodig is.