Veehouders, loonwerkers en anderen die met mest werken, realiseren zich onvoldoende dat bij bewerking van drijfmest veel mestgassen kunnen vrijkomen die dodelijk zijn, aldus de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Tussen 1980 en 2013 waren er ten minste 35 ernstige ongevallen met mestgassen. Daarbij vielen 57 slachtoffers, waarvan 28 dodelijk.

Meer recente cijfers heeft de Onderzoeksraad niet. “We zijn geen inspectie die jaarlijks alle cijfers bijhoudt. We hebben alleen een rapport opgesteld dat helaas niet aan actualiteit heeft ingeboet”, zegt een woordvoerder van de Raad.

Vaak vallen er extra slachtoffers doordat omstanders onbeschermd te hulp schieten en daarbij overlijden, aldus de Raad.

Waterstofsulfide, de echte sluipmoordenaar
Grote boosdoener is niet de ammoniak in mestsilo’s of gierputten, zoals vaak wordt verondersteld. De echte sluipmoordenaar is H2S, ofwel waterstofsulfide, ook bekend als zwavelwaterstof. Het is een giftig gas met bijzondere eigenschappen.

Waterstofsulfide ruikt naar de geur die rotte eieren verspreiden. Deze herkenbaarheid is door de mens alleen waar te nemen bij lage concentraties. Hoge concentraties tasten echter het zenuwstelsel aan en zetten de menselijke neus buitenspel. De geur wordt dan niet meer waargenomen.

Waterstofsulfide komt vaak voor op raffinaderijen, bierbrouwerijen, boerderijen, olie- en gasproductieplatforms, rioleringen en waterzuiveringsinstallaties. Het gas is zwaarder dan lucht en kan daardoor in besloten ruimtes blijven ‘hangen’.

Hoe hoger de concentratie, hoe dodelijker
De concentratie van H2S wordt aangeduid in ppm (parts per million). De maximale waarde die een mens kan verdragen, is vastgesteld op 1,6 ppm over een periode van acht uur. Boven die grens ontstaan fysieke klachten aan de ogen en luchtwegen. Wanneer de concentratie oploopt tot 800 ppm, zoals in gierputten vaker het geval is, dan overlijdt in de helft van de gevallen een mens binnen twee minuten. Bij 1000 ppm kan zelfs één keer ademhalen al dodelijk zijn.

Volgens de Onderzoeksraad zijn de kansen op ongevallen toegenomen door schaalvergroting, strengere milieuwetgeving en aanscherping van het mestbeleid. Er wordt meer mest geproduceerd en opgeslagen over langere tijd. Bovendien worden steeds meer stoffen als spuiwater (een soort vloeibare kunstmest afkomstig uit luchtwasinstallaties) toegevoegd aan de mest, wat de vorming van mestgassen kan versterken.

Ontbreken kennis, onderschatting gevaren
Het achterwege laten van veiligheidsmaatregelen komt volgens de Onderzoeksraad vooral door het ontbreken van kennis en daardoor onderschatting van de gevaren. Het merendeel van de ongelukken ontstaat doordat er onvoldoende veiligheidsmaatregelen worden getroffen, zoals het gebruik van geschikte beademingsapparatuur.

Bij ongelukken rond mestputten komt het nogal eens voor dat mensen een slachtoffer te hulp schieten en dan ook zelf in gevaar komen. "Het is niet voor niks dat de brandweer altijd speciale veiligheidsmaatregelen gebruikt als ze bij een ongeluk rond om mestputten of silo's worden geroepen.

"Zij verlenen dan hulp met ademmaskers, zodat ze de giftige lucht niet hoeven in te ademen", zegt Ton Driessen van de brandweer Brabant Zuid-Oost. "Bij een incident met mest wordt ook altijd een adviseur gevaarlijke stoffen opgeroepen die metingen verricht en kan adviseren hoe de brandweer veilig kan opereren."

LEES OOK:

Dakar-coureur Ton van Genugten (38) omgekomen bij val in mestkelder

Plotselinge overlijden van Ton van Genugten (38) slaat in als een bom