Met de Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek (Wbmgp), ook wel 'Rotterdamwet' genoemd, kunnen gemeenten bepaalde woningzoekenden weigeren een huurwoning toe te kennen. In Brabant gebeurt dit in Tilburg en Den Bosch, tientallen mensen is de afgelopen jaren een huis geweigerd.

Niet zomaar weigeren
De regel geldt alleen in bepaalde wijken die de gemeente uitgekozen heeft. Een woningzoekende die minder dan zes jaar in de regio woont en geen betaalde baan heeft, of iemand die ooit in aanraking is geweest met de politie, kan worden geweigerd. Mensen met bepaalde beroepen kunnen juist voorrang krijgen.

Minister Hugo de Jonge wil de wet nu uitbreiden. Ook kleinere gemeenten kunnen dan huurders gaan weigeren, en de groep die geweigerd kan worden wordt groter. Zo kunnen ook werklozen die al langer in de regio wonen alsnog geweigerd worden, en naast politiegegevens kunnen gemeenten ook kijken naar gegevens van handhavers en wooncorporaties.

Rechten van de mens
Meerdere kleinere Brabantse gemeenten laten aan Omroep Brabant hier wel iets voor te voelen. In Bladel is de wil om selectieve woningtoewijzing toe te passen er zeker, zegt een woordvoerder. Goirle en Hilvarenbeek hebben belangstelling, en dat geldt ook voor Helmond: “Ook hier komt het voor dat in sommige buurten sprake is van veel kwetsbare huishoudens bij elkaar. Maatregelen om hiermee in de woningtoewijzing rekening te houden worden met de regiogemeenten en met de corporaties verkend.”

In Meierijstad ligt dat anders. De gemeente is stellig: "Wij hebben hier geen behoefte aan. Het lijkt nog niet bewezen dat de methodiek het gewenste gunstige effect heeft én het staat op gespannen voet met de rechten van de mens", zo laat een woordvoerder weten.

Discriminerend
Die kritiek klinkt vaker. Rabin S. Baldewsingh, de Nationaal Coördinator Racisme schreef in 2022 in een brief aan het kabinet dat mensen ‘ongelijk behandeld’ worden door de wet: discriminatie dus. Ook onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam (UvA) wezen op het risico van discriminatie.

Daarnaast blijkt dat nauwelijks aan te tonen is of de wet wel werkt. Dit wordt al sinds 2011 in meerdere evaluaties en onderzoeken genoemd. Om een beter beeld te krijgen breidde Tilburg in 2020 het aantal woningen waar de regels gelden uit van 74 naar 775. Maar een landelijke evaluatie in 2021 en een nieuwe, Tilburgse evaluatie van eerder dit jaar geven nog steeds geen duidelijkheid: ‘De directe effecten van de wet zijn moeilijk in kaart te brengen’, zo lezen we.

Toch doorgaan
Tilburg blijft desondanks achter de methode staan. Bewoners zouden hun wijk beter beoordelen zo wordt geschreven in de evaluatie. Om er direct aan toe te voegen dat er niet teveel waarde aan deze conclusie gehecht moet worden: ‘Hoewel de cijfers niet representatief zijn, wordt deze ontwikkeling beaamd vanuit wijkprofessionals.’

Tilburg weigerde de afgelopen jaren vier mensen, omdat veel woningzoekenden zich vrijwillig terugtrekken als ze horen dat hun achtergrond eerst onderzocht wordt. Een ‘preventief effect’, noemt het stadsbestuur dat.

Dakloze geweigerd
In Den Bosch ligt het aantal geweigerden hoger, daar zijn tussen 2017 en 2022 in totaal 79 huurders geweerd. Eenvoudig gaat dat niet altijd: een Amsterdamse dakloze werd een woning geweigerd omdat hij geen baan had. Hij vocht de beslissing aan en kreeg gelijk van de bezwaarschriftencommissie, die de weigering onredelijk vond. Hierop weigerde de burgemeester opnieuw, dit keer op basis van oude politiegegevens.

In juni kwam de zaak voor de rechter en inmiddels is het verworden tot een juridische kwestie over de exacte totstandkoming van de weigering. Omdat de zaak nog niet ten einde is wil de gemeente niet zeggen waarom deze persoon koste wat kost niet in Hambaken mag komen te wonen. De zaak speelt inmiddels dik een jaar.

Dit artikel is tot stand gekomen door een samenwerking tussen Omroep Brabant en journalistiek onderzoeksbureau Lighthouse Reports.

DIT VIND JE OOK INTERESSANT:

In Tilburg was de buurt in 2020 verdeeld over het weigeren van werklozen en criminelen