Marcherende Duitse soldaten, Poolse militairen met een origineel luchtafweerkanon, een militaria-beurs en een echte tank met invasie-ster. De Tweede Wereldoorlog is even terug in de straten van Dinteloord. Hele gezinnen met kinderen, fietsende stelletjes eten een ijsje en kijken naar de acteurs die zelfs soms even schieten.

Vrienden
Zo'n spektakel kon vroeger echt niet in het protestantste dorp en al helemaal niet op zondag. Maar tijden veranderen. Net als herdenken. Dat deed je niet zo openlijk in Dinteloord. Het verhaal van de bevrijding is namelijk vooral traumatisch. Want de bevrijders waren de grote verwoesters. "Notabene door onze geallieerde vrienden werd Dinteloord beschoten en gebombardeerd," zei organisator Peter Kop aan het begin van het vrijheidsfeest.

De dag van de bevrijding zelf moest ook een feest worden, op zaterdag 4 november 1944. De Slag om de Schelde was net gestreden. De geallieerde bevrijders waren heel dichtbij. Duitse troepen werden steeds meer in het nauw gebracht. Maar de vijand schoot steeds opnieuw in de verdedigingsstand om die geallieerde opmars te vertragen.

Parachutisten
"Vergis je niet: in de streek zaten nog zeker 1600 Duitse soldaten, bijvoorbeeld in boomgaarden. Ook geharde Duitse parachutisten, die overal de Engelsen ophielden," zegt militair historicus Johan van Doorn. Hij groeide op in de buurt. Zijn moeder komt uit Dinteloord. "In de kerktorens zaten Duitse observatieposten die de oprukkende geallieerden in de gaten hielden." Daarom voerden geallieerde jachtvliegtuigen op 4 november 1944 luchtaanvallen uit. Eerst met zware bommen. Daarna met bijna honderd raketten. Drie kerktorens werden verwoest, de Voorstraat kreeg de volle laag. Diverse Duitsers sneuvelden. Maar ook meer dan vijftig mannen, vrouwen en kinderen kwamen om het leven.

Trauma
"Ze noemden het altijd het vergisbombardement. Maar dat was het niet. Het was gepland door de geallieerden." Van Doorn vond rapporten waarin dat staat. Hij schrok van de euforie bij de geallieerden na de aanvallen. 'Extremely successful mission', las hij in de rapporten. "Tja, en dan met vijftig burgerslachtoffers. Dat noemen ze dan collateral damage: bijkomende schade. Afgelopen week gaf ik een lezing in Dinteloord. Dat was mijn moeilijkste ooit. Dat je moet vertellen dat het anders is. De bevrijding was hier traumatisch."

Verhaal
Robert Catsburg, heemkundige, expert en streekbewoner bevestigt dat. "De bevrijding? Daar werd vroeger niet over gesproken hier. Het is een enorm oorlogstrauma." Hij schreef in 2009 een artikel, maar durfde het niet lokaal te publiceren en koos voor een heemkundetijdschrift in Bergen op Zoom. "De tijd was toen nog niet volledig rijp. Nu kan het verhaal verteld worden." Wat het ook makkelijker maakt is dat de ooggetuigen van toen er nauwelijks nog zijn. De verhalen wel.

'Hoognodig'
Festiviteiten op de novemberdag zelf, die zijn nog net een brug te ver. Toch is de organisator van het vrijheidsfeest tevreden met deze grote stap. "Het is de eerste keer en het ligt nog steeds gevoelig, maar het is hoognodig," zei Peter Kop. Hij kreeg al veel positieve reacties. Ook de gemeente Steenbergen, waar Dinteloord onder valt, is te spreken over het initiatief. De Brabantse Wal wemelt al heel lang van de bevrijdingsactiviteiten, Dinteloord bleef altijd achter. "Het is een bijzondere dag", zei wethouder Maurice Remery, die het goed bezochte vrijheidsfeest mocht openen.

Dinteloord gebombardeerd, veel doden maar Duitsers sloegen op de vlucht