Denemarken, Roemenië, Duitsland en sinds donderdag ook België. In een steeds groter deel van Europa kunnen ze meepraten over drones die worden gespot boven luchthavens of legerbases. Ze zorgen overal voor hinder, omdat het vliegverkeer wordt stilgelegd. Bovendien veroorzaken ze onrust.

In bijna alle gevallen kwamen de drones uit het niets en verdwenen ze in het niets. Op die ene keer na dan. Want op 10 september drongen Iraanse drones het Poolse luchtruim binnen. F35's van vliegbasis Volkel werden gealarmeerd en schoten ze neer. De drones bleken ongewapend. Vermoedelijk waren ze van het Russische leger.

Prooi
"Het is duidelijk dat drones een groeiend probleem vormen", laat een woordvoerder van Defensie weten. "Tegenstanders gebruiken steeds geavanceerdere en goedkopere systemen. Het bedieningsgemak, de lage kosten en het soms aanzienlijke draagvermogen vergroten die dreiging."

"Er zijn steeds meer drones, ook civiele drones. Waar er meer van zijn heb je meer incidenten. Kwaadwillenden kunnen wel degelijk dat weer gebruiken om met een drone een luchthaven te bedreigen," zei staatssecretaris Gijs Tuinman deze week bij de NOS.

Het lijkt een kwestie van tijd dat we er ook in Nederland mee te maken krijgen. Brabant is dan met zijn vele kazernes, bases en vliegvelden een makkelijke prooi.

Als het gebeurt, dan start het klein. "Bij een drone boven een stad of dorp is het in eerste instantie aan de politie en de lokale driehoek om daarop te reageren, eventueel met bijstand van de KMar (Koninklijke Marechaussee). In een heel zwaar geval kan Defensie erbij worden geroepen." Dat antwoordde defensieminister Ruben Brekelmans op 30 september op Kamervragen.

'Soft kill'
Van sommige vliegvelden is bekend dat ze speciale dronedetectors hebben staan. Maar dat niet alleen. "Defensie beschikt over een gereedschapskist aan middelen, waaronder detectie en verstoring, het blokkeren van communicatie- of navigatiesignalen. Soft kill, een drone overnemen en veilig laten landen. Hard kill, een drone fysiek uitschakelen door hem neer te schieten met gespecialiseerde wapensystemen." Dat laat een woordvoerder van Defensie weten op vragen over drones.

Details geven ze niet. "Welke middelen en activiteiten in Brabant specifiek worden ontplooid voor het detecteren van drones, kunnen wij vanwege operationele veiligheid niet delen".

Neerschieten
In theorie kan het ook echt uit de hand lopen, zoals in Polen, enkele weken geleden. Als de dreiging acuut is, mag Nederland vijandelijke toestellen neerschieten. Sinds de aanslagen in Amerika op 11 september 2001 is dat toegestaan.

Als een onbekend vliegtuig ons luchtruim nadert zonder contact op te nemen, wordt alarm geslagen op Volkel, in toerbeurt met Leeuwarden of Belgische luchtmachtbases.

De vliegers gaan in hun F35 snel naar het toestel toe. In de lucht zoeken ze uit wat er aan de hand is en of er misschien een kaping aan boord is of 'gewoon' een radiostoring.

Als het toestel echt een gevaar vormt, mogen de straaljagers het vuur openen. Dat gebeurde in september boven Polen. Dat was historisch. Nooit eerder werd een 'bedreiging' neergehaald boven NAVO-grondgebied.

Bijzonder is dat het toestel van Volkel dat een drone neerschoot nu een 'kill-mark' onder de cockpit draagt. Het is een kleine afbeelding van een drone.

'Hobbydrone'
Volgens staatssecretaris Gijs Tuinman is er genoeg om drones te bestrijden. "Die gelaagde luchtverdediging hebben we gewoon op orde, alleen moeten we er meer van hebben."

Minister Brekelmans zei in de Tweede Kamer dat we bij onbekende drones ook niet meteen in paniek moeten raken en alles uit de kast trekken.

"Als er drones zijn en de civiele autoriteiten niet kunnen verklaren van wie die precies zijn, dan vind ik het heel goed om eerst binnen de bestaande civiele structuren te kijken hoe je daar op de beste manier mee omgaat. Dat niet meteen Defensie wordt ingeschakeld om bij wijze van spreken, een beetje gechargeerd gezegd, een onbekende hobbydrone uit de lucht te schieten."