De bom werd dinsdagavond gedropt: Moerdijk moet over tien jaar verdwijnen. Dat is ten minste het plan van het gemeentebestuur. Het dorp moet plaatsmaken voor energiestations en daarvoor is 450 hectare grond nodig.

Als het plan doorgaat, betekent dit dat het dorp van de kaart wordt geveegd en zo’n 1130 inwoners ergens anders een nieuw bestaan moeten opbouwen. Een boodschap die rauw op het dak valt. Niet gek, vindt Frenk van Harreveld, hoogleraar sociale psychologie. “Dit is verbijsterend nieuws voor inwoners.”

Onzekerheid
Het gaat volgens hem over de belangrijkste dingen die er zijn: waar een mens leeft en waar die zich veilig voelt. Dat is nu in één klap onzeker geworden. “Je ziet vaak dat mensen onzekerheid nog erger vinden dan slecht nieuws”, vertelt hij. “Het niet weten waar je aan toe bent. Maar al zou je de kogel meteen door de kerk jagen, dan is het in dit geval nog steeds heel vervelend voor de mensen.”

Van Harreveld zegt dat dit verschillende negatieve emoties oproept bij inwoners, zoals boosheid en verontwaardiging. Daar kan een goede financiële compensatie niet altijd tegenop. “Een sociale omgeving verdwijnt, en dan kun je mensen een zak met geld geven, maar je ontneemt mensen veel meer dan een stapel stenen.”

De situatie brengt iemands veilige thuishaven aan het wankelen. Het zorgt er ook voor dat mensen niet meer het gevoel hebben dat ze aan het stuur zitten van hun eigen leven, zegt Van Harreveld. “Het raakt aan veiligheid en stabiliteit. Als je vrijwillig gaat verhuizen, dan heeft dat al een enorme impact. Laat staan als het je wordt opgelegd.”

Elkaar opzoeken
De hoogleraar verwacht dat deze situatie er mogelijk toe leidt dat inwoners elkaar gaan opzoeken. “Het ligt voor de hand dat ze samen overgaan tot actie als er zo’n externe dreiging komt. Dat trekt samen en leidt tot verzet.”

En die saamhorigheid kan de situatie juist ook moeilijker maken, vertelt Van Harreveld. “Als mensen naar elkaar toe trekken, dan versterkt dat de band met Moerdijk. Inwoners denken: wat een fijne mensen. Dat maakt het idee om weg te gaan nog onaantrekkelijker.”

Omgaan met het nieuws
Hoe ga je daar dan mee om? Er zijn volgens hem twee routes. De eerste: accepteren wat je niet kunt veranderen. “Als iets onvermijdelijk is, dan kun je beter nadenken over wat het fijn maakt om ergens opnieuw te beginnen. Dan helpt het om dat te omarmen”, legt hij uit.

De tweede: van je laten horen. “Als het idee nog te beïnvloeden is, zou ik heel veel kabaal maken. Ik zou een goede mediastrategie ontwikkelen om te kijken hoe je je verontwaardiging kunt verspreiden.”

Gesprekken over de toekomst
In het dorp gaat het al langer over de toekomst van Moerdijk, waarover eerder ook gesprekken zijn gevoerd. Toch gaven inwoners dinsdagavond aan te schrikken van de boodschap om het dorp op te heffen.

Van Harreveld zegt dat het goed is om als gemeente inwoners in een vroeg stadium te betrekken bij beslissingstrajecten. “Dat is een belangrijke voorwaarde voor acceptatie en vertrouwen in de overheid.”

Dat kan er volgens hem zelfs voor zorgen dat mensen misschien wel tot dezelfde conclusie komen als een gemeente. “Dat aan hen wordt voorgelegd dat het dorp ook kan blijven zoals het nu is, maar dat mensen zich gaan afvragen hoe hun leefomgeving dan verandert. Is het dan hier nog wel fijn? Wil ik hier dan misschien ook wel weg?”, sluit hij af.

In de video hieronder zie je de reacties van inwoners.