De ACM kwam het 'wortelkartel' op het spoor dankzij tips. De concurrentiewaakhond deed invallen bij alle vier de bedrijven en vond documenten met daarin de afspraken.

Naast VanRijsingen gaat het om Veco (Flevoland), Laarakker (Gelderland) en het Belgische bedrijf Verduyn. De vier bedrijven verkopen waspeen en Parijse wortels aan conserven- en diepvriesfabrikanten in Nederland, België en Duitsland. De waspeen wordt vooral gebruikt in de mix met erwten voor groenten in blikken en potten. Parijse wortels zijn eigenlijk ronde wortelballetjes en zijn vooral in trek bij de Duitsers.

Veco was de specialist in die Parijse wortels, maar wilde in 2008 ook waspenen gaan produceren en verkopen. Dat was het moment dat de vier wortelbedrijven met elkaar om tafel zijn gegaan.

Helft van de markt
De bedrijven spraken af dat Veco zich tien jaar lang niet zou bezighouden met het telen, verwerken en verkopen van waspeen. De andere drie bedrijven zouden zich op hun beurt niet bezighouden met Parijse wortels.

Dit soort afspraken zijn illegaal. Het zorgt er namelijk voor dat andere bedrijven niet kunnen concurreren. En dat zorgt weer voor hogere prijzen, minder kwaliteit en minder innovatie bij bedrijven en producten. Volgens ACM hadden de bedrijven met de afspraken ongeveer de helft van de waspeenmarkt in handen.

Dertigduizend euro
De afspraken werden in 2008 vastgelegd. In de overeenkomst stond ook dat Veco een compensatie zou krijgen, omdat ze niks met waspeen zou doen. De bedrijven maakten samen in totaal 90.000 euro per jaar over naar Veco. Verder spraken ze af dat er een boete van twee miljoen euro moest worden betaald als een bedrijf de kartelafspraken niet nakwam.

Miljoenenboetes
Op basis wat de vier bedrijven verkocht hadden, zou er er boete van 51 miljoen euro opgelegd kunnen worden. Het Helmondse VanRijsingen zou daarvan 21 miljoen euro moeten betalen.

Dat gebeurde niet omdat de vier wortelbedrijven met de billen bloot gingen. Ze gaven allemaal toe dat ze illegaal bezig waren. Twee bedrijven deelden zelf aanvullende informatie over de kartelvorming en kregen een veel lagere boete opgelegd. VanRijsingen werkte later ook mee aan het onderzoek van de ACM en hoeft daardoor maar een half miljoen euro te betalen.