Rechtbank zet punt achter strafzaak tegen coffeeshophouders Van Laarhoven
De rechtbank had maandagochtend nauwelijks tien minuten nodig om het vonnis uit te spreken. Dat is kort voor zo'n megazaak. Dat kwam vooral omdat het OM en de verdachten zelf al een 'deal' hadden gesloten. De rechters kunnen daar niks meer aan veranderen.
Het OM had alleen gevraagd om de rechtszaak te stoppen omdat er geen enkele reden is door te gaan. Want boetes zijn betaald en er is gestraft. De rechtbank accepteerde maandag die uitkomst en stopte het proces.
Hoe zat het ook alweer?
Johan van Laarhoven richtte de coffeeshopketen The Grass Company op. Ook zijn broer Frans zat in het bedrijf. Ze worden gezien als pioniers omdat ze begin jaren '80 de eerste waren in het zuiden van Nederland met een coffeeshop.
In 2011 startte een rechercheonderzoek. Er zou met de boekhouding van hun vier coffeeshops in Den Bosch en Tilburg zijn geknoeid en te weinig belasting afgedragen.
Dat leidde tot de beschuldigingen van witwassen van minstens 20 miljoen euro, belastingfraude, handel in softdrugs, valsheid in geschrifte en het vormen van een criminele organisatie. De miljoenen zouden zijn weggesluisd via schimmige bedrijfjes richting Thailand.
Daar woonde Johan met zijn vrouw. Toen de Nederlandse autoriteiten de Thaise collega's om hulp vroegen en uitleg gaven pakten die in 2014 Johan en zijn vrouw op voor witwassen. Van Laarhoven kreeg 75 jaar celstraf en zat 5,5 jaar onder erbarmelijke omstandigheden vast. Na bemiddeling en veel media-aandacht kon hij begin 2020 naar Nederland terugkeren en de rest van zijn straf uitzitten in Vught.
Deal
Het is steeds gebruikelijker dat verdachten en officier van justitie er samen uit komen in megazaken, buiten de schijnwerpers van de zittingzaal om. In deze zaak was dat ook geen verrassing. De 'deal' was al vaker openlijk genoemd en al meer dan twee jaar oud.
Kritiek
Maar hier speelde wat anders mee. De zaak was al 'onder de rechter' en toch kwam er zo'n deal. Die deal werd ook al beklonken toen dit soort afspraken nog niet gangbaar waren. De hoogste rechter, de Hoge Raad moest er toen nog naar kijken. Een zaak van de 'buitencategorie', stelde de rechtbank.
"Dit heeft de rechtbank voor een dilemma geplaatst waarmee de rechtbank heeft geworsteld", zei de rechtbankvoorzitter.
Maar de rechtbank oordeelde dat alles wel met instemming van de partijen is gegaan en volgens de wet. De rechters kwamen nog wel met een dringend advies aan het OM: "Deze manier van handelen moet niet worden herhaald. Het maken van procesafspraken is de aangewezen weg."
LEES OOK: Coffeeshophouders Van Laarhoven kaalgeplukt voor miljoenen euro’s
Schuld?
Die zogenoemde procesafspraken zijn nu de gangbare vorm van 'deals' tussen OM en verdachten. Die manier van rechtspraak is goedgekeurd. Omdat rechters een grotere rol hebben en nog kunnen ingrijpen of kiezen voor een andere koers, in een openbaar proces.
In deze strafzaak blijven de dossiers gesloten. Mogelijk bewijsmateriaal komt niet meer op tafel en de beschuldigingen met reacties daarop blijven onbesproken.
In deze zaak is alles buiten de rechters om gegaan. Er zijn 21 zogenoemde strafbeschikkingen uitgedeeld, vooral voor de vele bedrijven die de broers hadden. De boetes liepen uiteen van 20.000 euro tot 375.000 euro. Die zijn allemaal al betaald.
De hoofdverdachten Johan en Frans van Laarhoven en de huidige directeur van de Grass Company betaalden ook nog eens 7,75 miljoen euro criminele winst aan de staat terug. Ook werkstraffen zijn uitgevoerd.
Straffen
Frans van Laarhoven (66) kreeg twee strafbeschikkingen, voor lidmaatschap van een criminele organisatie, oplichting, witwassen en overtreden van de Opiumwet. Dat staat in het vonnis dat later op de dag is gepubliceerd.
Hij voerde twee werkstraffen uit van bij elkaar 280 uur. En hij kreeg bij elkaar 160.000 euro boete. Voor het opzettelijk onjuist of onvolledig belastingaangifte doen kreeg hij een transactie aangeboden. Details daarover zijn onbekend.
Directeur
De directeur van The Grass Company kreeg 180 uur werkstraf en hij moest ook een boete betalen van 160.000 euro. Dat was ook voor lidmaatschap van een criminele organisatie, witwassen en overtreden van de Opiumwet, meldt het vonnis. De man kreeg ook een transactie voor opzettelijk onjuist belastingaangifte doen.
Johan van Laarhoven (64) moest alleen een boete betalen van 20.000 euro. Het lijkt er op dat hij werd ontzien na zijn jarenlange detentie onder erbarmelijke omstandigheden in Thailand.
Een vastgoed- en investeringsbedrijf kregen boetes van 375.00 en 174.00 euro.
Bedrijven
Het OM beschuldigde de broers van het gebruiken van allerlei bedrijven in onder meer Panama en Singapore om geld weg te sluizen.
Afgesproken is dat er een andere ‘vennootschapsstructuur’ moest komen. In het vonnis valt het woord 'ontmanteling' van de bedrijven. Ook de exploitatie van de vier coffeeshops in Tilburg en Den Bosch is genoemd. Details zijn ook hier niet bekend gemaakt maar ze zijn volgens kenners wel bijzonder.
Kenners wijzen er ook op dat dit soort strafbeschikkingen geen schuldbekentenissen zijn.
Afsluiting
Het proces dreigde nog jarenlang voort te slepen. Dat was voor het OM ook een belangrijke reden om er een punt achter te zetten. De rechtbank was het daar volledig mee eens.
Nog niet alle processen zijn voorbij. Er speelt nog een fiscale kwestie met de Belastingdienst maar daarover is nog nooit wat naar buiten gekomen.
En er is de bekende civiele zaak die al loopt sinds 2016. Daarin verwijten de broers de Nederlandse autoriteiten dat ze Johan 'voor de leeuwen hebben geworpen'. Nederland zou de Thaise autoriteiten hebben aangezet om Johan op te pakken. Die zaak gaat uitlopen op een forse schadeclaim zo wordt al jaren gesuggereerd.