Het ziet ernaar uit dat PVV-Kamerlid Maikel Boon zijn zetel houdt. Boon zou AI-beelden hebben gemaakt van Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), die volgens de inmiddels vertrokken partijleider lasterlijk waren. De PVV'er staat op plek 23 van de kandidatenlijst, en volgens de exitpoll van Ipsos I&O haalt de partij van Geert Wilders 25 zetels.

Boon kwam samen met zijn collega Patrick Crijns eerder deze week negatief in het nieuws vanwege hun AI-plaatjes. Die nepbeelden toonden bijvoorbeeld racistische karikaturen van moslims of mensen met een migratieachtergrond die witte Nederlanders bedreigden. Een afbeelding van Timmermans die geboeid door de politie werd afgevoerd, was voor de partijleider reden om aangifte te doen.

PVV-leider Geert Wilders zei eerder al dat Boon en Crijns geen sancties hoefden te verwachten. Wel bood hij Timmermans excuses aan, iets wat Wilders zelden doet.

Boekel is de eerste Brabantse gemeente die klaar is met tellen. De PVV verloor in het dorp behoorlijk wat stemmen, maar is in het dorp de grootste gebleven met 21,9 procent. Het CDA is de tweede grootste met 19,2 procent, een flinke groei. De VVD blijft stabiel met 16,8 procent en ook D66 doet het goed en groeit van 4,7 naar 13,4 procent.

D66-leider Rob Jetten noemt GroenLinks-PvdA een "heel logische optie voor de coalitie, als je puur kijkt naar het aantal zetels dat is gehaald". Hij denkt dan aan een coalitie met GroenLinks-PvdA, VVD en CDA.

Dat is geen makkelijke weg, want de VVD heeft afgelopen weken voortdurend benadrukt niet met GroenLinks-PvdA in een coalitie te stappen. Ook wil VVD-leider Yesilgöz niet in een coalitie waarin de hypotheekrenteaftrek wordt afgebouwd, terwijl de andere drie partijen dat juist wel in hun verkiezingsprogramma hebben staan.

JA21 wordt niet als mogelijke coalitiepartner genoemd door Jetten en dat is tactisch slim volgens politiek verslaggever Arjan Noorlander. "Als de onderhandeling met GroenLinks-PvdA mislukt, kan hij JA21 bellen. Dan staat hij sterker in de onderhandelingen, want dat doet hij dan op verzoek van de VVD."

Er kan nog wat verschuiven, maar het lijkt erop dat de grootste partij voor het eerst in de geschiedenis minder dan 30 zetels zal halen. Nooit eerder was de winnaar van de verkiezingen zo klein als D66 momenteel is in de exitpoll, met 27 zetels.

Rob Jetten (38) uit Uden maakt kans om premier te worden. Bij de exitpoll van de verkiezingen haalde zijn partij D66 27 zetels. Daarmee lijkt D66 de grootste partij te worden en mogen zij het voortouw nemen bij de formatie voor een nieuw kabinet. Voor de exitpoll geldt wel een foutmarge van 1, maximaal 2 zetels. Momenteel staan de PVV en VVD krap achter D66 met 25 en 23 zetels. Lees meer in dit artikel.

Nu is het wachten op de eerste uitslagen van gemeenten. De twee Waddeneilanden Schiermonnikoog en Vlieland zijn al klaar met tellen. In alle andere gemeenten zijn vrijwilligers nog hard aan het werk. Zodra de eerste Brabantse gemeenten hun uitslagen bekendmaken, lees je dat hier al eerste.

Volgens Ipsos I&O is de uiteindelijke opkomst 76,3 procent. Dat blijkt uit cijfers die Ipsos I&O verzamelde in opdracht van NOS en RTL. Op 22 november 2023 ging 77,7 procent stemmen. In 2021 was de opkomst 78,7 procent.

Het kiezersonderzoek van IPSOS in opdracht van de NOS zijn de verschuivingen van kiezers te zien. D66 wint volgens dat onderzoek vooral kiezers van GroenLinks-PvdA. 20 procent van mensen die bij de vorige verkiezingen op de linkse samenwerking stemden, koos deze keer voor D66. Rob Jetten wint in gelijke mate van NSC (13 procent) en de VVD (11 procent).

Uit het onderzoek blijkt ook waar de PVV-stemmers heengaan. De helft bleef Geert Wilders trouw, 11 procent ging vandaag niet meer stemmen en de VVD, JA21 en Forum voor democratie snoepten 9, 8 en 6 procent respectievelijk weg.

Het CDA trekt kiezers van NSC (32 procent), VVD (16 procent) en niet-stemmers (8 procent).

PVV-leider Geert Wilders hoopt nog altijd de grootste partij te kunnen worden en opnieuw mee te kunnen regeren. Maar: "oppositie voeren is veel leuker", zei hij tegen journalisten in het Tweede Kamergebouw. De PVV gaat volgens een exitpoll van 37 naar 25 zetels en is niet langer de grootste partij. "Ik betreur het verlies, maar het is niet zo dat we van de kaart zijn geveegd", zei Wilders. De PVV heeft volgens hem "grote invloed gehad, en dat zal nog wel even zo blijven".

"Je mag in de kerk niet vloeken, maar: holy shit!" Zo begon partijleider Joost Eerdmans van JA21 woensdagavond zijn speech in de Grote Kerk in Den Haag. Zijn partij krijgt volgens de exitpoll 9 zetels, 8 meer dan JA21 er nu heeft. "We zeiden in 2023: wij komen terug. En we zijn terug!", aldus Eerdmans. "Bij de finish worden de prijzen uitgedeeld, en we hebben gewoon de hoofdprijs."

BBB-leider Caroline van der Plas noemt de exitpoll "geen makkelijke uitslag". In de exitpoll van Ipsos kwam haar partij uit op vier zetels, drie minder dan bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen. "Dat voelt waardeloos." Tegelijk is volgens Van der Plas geen sprake van verlies. "Wij hebben bewezen dat BBB geen eendagsvlieg is."

Frans Timmermans stapt op als partijleider van GroenLinks-PvdA. "Het is duidelijk dat ik mensen, om wat voor reden dan ook, niet heb kunnen overtuigen om op onze partij te stemmen". Hij neemt afscheid als partijleider en draagt het leiderschap over "aan de volgende generatie", zegt Timmermans. In de zaal werd hard gejuicht en geapplaudisseerd voor de nu oud-partijleider.

VVD-leider Dilan Yesilgöz is opgelucht dat het verlies van haar partij volgens een exitpoll beperkt is gebleven tot 1 zetel. De VVD "staat fier overeind", zei zij op de uitslagenavond. De liberalen zouden nog altijd kunnen rekenen op 23 zetels in de nieuwe Tweede Kamer. De partij stond een week geleden nog op een veel groter verlies in de peilingen.

"Het ziet er niet goed uit. Dat is een enorme teleurstelling, want we geloven in ons verhaal", zei Eddy van Hijum in De Observant in Amersfoort waar Nieuw Sociaal Contract (NSC) bijeen is om de uitslagenavond te volgen. Volgens de exitpolls krijgt NSC geen enkele zetel in de Tweede Kamer. Daarmee verliest de partij die in 2023 werd opgericht in één klap 20 zetels.

Van Hijum kondigde aan dat de partij hoe dan ook door zal gaan. Hij wil met NSC het verschil in de politiek blijven maken. Van Hijum wilde met NSC in de Tweede Kamer vooral strijden voor koopkrachtherstel, het afschaffen van "het ingewikkelde toeslagenstelsel" en het stimuleren van de woningbouw. "We blijven hoop houden en blijven knokken om een zetel, maar we moeten realistisch zijn", zei Van Hijum.

Traditiegetrouw heeft Schiermonnikoog als eerste gemeente alle stemmen geteld. Met een opkomst van 130 procent nog wel. GroenLinks-PvdA levert iets in, maar blijft de grootste op het eiland met 21,6 procent. D66 groeit er fors en kreeg er 20,5 procent van de stemmen.

Ook voor het afgelopen coalitie lijkt de regel te gelden dat regeren met de VVD tot verlies leidt. De exitpoll laat een gezamenlijk verlies van 36 zetels zien voor een coalitie die ooit met 88 zetels begon. De PVV staat nu op 25 zetels (-12), VVD op 23 (-1), NSC op 0 (-20) en BBB op 4 (-3). De exitpoll kan er 1 , maximaal 2 zetels naast zitten.

Op basis van de exitpoll komen naar verwachting 12 Brabanders in de Tweede Kamer. Lees meer in dit artikel.

Ook in de definitieve exitpoll van Ipsos I&O gaan D66 en de PVV gelijk op. Er zitten geen verschuivingen in de geschatte zetelaantallen. Het is belangrijk om te onthouden dat de exitpoll 1, maximaal 2 zetels af kan wijken.

In de eerste exitpoll lijkt ouderenpartij 50PLUS af te koersen op een terugkeer in de Tweede Kamer. De partij won in 2021 nog 1 zetel, maar verdween al snel uit de kamer na een afsplitsing. 50PLUS, nu geleid door oud-politietopman Jan Struijs, lijkt nu 2 zetels te halen.

Zoveel zetels halen de partijen in de eerste exitpoll van Ipsos I&O in opdracht van NOS en RTL. De exitpoll is een indicatie van de verkiezingsuitslag, gebaseerd op een peiling door Ipsos I&O in opdracht van de NOS en RTL bij 65 stembureaus in het hele land.

Grote vreugde bij het CDA en JA21 vanavond. Henri Bontenbal lijkt het CDA bijna met een factor vier te vergroten naar 19 zetels (was 5). JA21 mag ook heel tevreden zijn met 9 zetels. Dat was er eerst eentje. Ondertussen lijkt het einde oefening voor NSC. De oude partij van Pieter Omtzigt, die de vorige keer nog uit het niets 20 zetels won, staat nu op 0 zetels.

Na een vrijwel vlekkeloze campagne levert Frans Timmermans met zijn GroenLinks-PvdA 5 zetels in in de eerste exitpoll en komt uit op 20. Ondertussen lijkt de VVD, na een hectische campagne bijna niet in te leveren: de partij staat op 23 zetels. De foutmarge van de exitpoll is 1 zetel.

De PVV levert 12 zetels in en haalt 25 zetels in de eerste exitpoll. D66 gaat samen met de partij van Geert Wilders aan kop met 27 zetels. Binnen de foutmarges van de exitpoll staan de partijen gelijk.

Wordt de opkomst vandaag ietsje lager dan bij de vorige verkiezingen? Alle voorlopige cijfers duiden daar wel op. De geschiedenis leert dat als de opkomst in Brabant meestal een beetje lager is dan de landelijke, maar wel meestijgt en daalt met de landelijke trend.

Om 21.00 uur wordt de voorlopige exitpoll verwacht. Dat is een soort schaduwverkiezing die onderzoekers van bureau Ipsos I&O in opdracht van de NOS en RTL Nieuws hebben gedaan bij 65 stembureaus verdeeld over Nederland. Die stembureaus zijn zo geselecteerd, dat ze bij elkaar een representatief beeld geven van het stemgedrag van alle kiezers. Ook de opkomst is gemeten. Er doen ongeveer 80.000 kiezers mee.

De praktijk leert dat de exitpoll een betrouwbare indicatie geeft van de zetelverdeling in de Tweede Kamer. Belangrijk om in het oog te houden is dat Ipsos I&O daarbij een foutmarge hanteert van een zetel per partij, maar dat dit er in uitzonderlijke gevallen ook twee kunnen zijn.

Nog een halfuur te gaan totdat de stembussen sluiten. Om 21.00 uur sluiten de stembureaus en beginnen de vrijwilligers met tellen. Om 21.00 uur breng Ipsos I&O ook de eerste exitpoll naar buiten in opdracht van NOS en RTL. Later in de avond en nacht komen de uitslagen uit gemeenten binnen. Voor alle informatie ben je natuurlijk op de juiste plek in dit liveblog.

Zo stemde Brabant de vorige keer tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2023:

Welkom in het liveblog over de Brabantse uitslagen van de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Lees hier het liveblog van de verkiezingsdag terug.